Mavzu: Yara infeksiyasi. Sepsis. Yirik qon – tomirlar shikastlanishi, qon oqishi va qon quyish

Yiringli-rezorbtiv isitma. Bu organizmning og‘ir yiringli infeksiya yarasiga umumiy javobidir. Yiringli-rezorbtiv isitmaning klinik belgilarining ko‘rinishIari yaraning kattaligi va holatiga, shikastlangan to ‘qimalarning hajmiga, mahalliy yiringli infeksiyaning tarqoqligiga va yiringli to ‘pIamlarning borligiga to ‘g‘ridan to ‘g‘ri bog‘liqdir. Yaradorlaming umumiy ahvoli sezilarli yomonlashadi, gipertermiya sutka davomida haroratni egriligi katta to ‘lib chiqishlari yuzaga keladi, qaysiki yiringli to ‘plam yuzaga kelganligidan yoki yangi yiringli o ‘chog‘i
paydo bo‘lib, yiring ushlanib qolganligidan dalolat beradi. Qon tekshiruvlarida neytrofilli leykotsitozning leykotsitar formulasini ko‘rinarli chapga surilishi, eritrotsitlar ch o ‘kish tezligining oshishi, anemiya sekin-asta ortib borishi, gipoproteinemiya kuzatiladi. Yiringli-rezorbtiv isitmani uzoq muddat davomligi yaradorning ozishiga olib keladi.
Yiringli-rezorbtiv isitma ko‘p jihatdan mahalliy yiringli jarayonga bog‘liq bo‘lib, yaraning qayla jarrohlik ishlovi yiringli to‘plamni yorish, yiringlarni yetarli drenajlash tashkil qilish davolashning muvoffaqiyatliligini aniqlab beradi.
Shuningdek, q o n , plazma, oqsil o'rnini bosuvchilarni quyish; yuqori kalloriyali, oqsillarga boy ovqatlanish, vitaminlar davolashda muhim ahamiyatga ega.
Birlamchi y irin g li o ‘choqni yo‘qotish yaraning o ‘z -o ‘zidan yo‘qolishiga olib keladi.
Yara sepsisi. Bu to ‘g‘ridan to ‘g‘ri birlamchi yiringli o‘choqdan bogliqligini y o ‘qotgan umumiy yiringli infeksiyadir. Uzoq muddat yiringli yaraning, yiringli-rezorbtiv isitmaning mavjudligi ozishga, parenximatoz a ’zolarining distrofik o ‘zgarishlariga, immunologik muhofazaning sezilarli pasayishiga, organizmning umumiy areaktivligi rivojlanishiga olib keladi. Og‘ir yiringli jarayon asosida yara infeksiyaning birinchi kunlarining o ‘zidayoq taraqqiyotida sepsisga olib kelishi mumkin. Ko‘p klinik belgilarining bir-biriga o ‘xshashligi sababli sepsis va yiringli-rezorbtiv isitmani taqqoslash diagnostikasi ma’lum qiyinchiliklar tug‘diradi. Sepsisga qonda mikroblarning borligi xarakterli bo‘lsa-da, garchi
bu ko‘rsalkich majburiy hisoblanmaydi. Sepsisning 2 ta asosiy shakllari ajratiladi: septikopiyemiya uzoq joylarda yiringli metastalarning borligi; septisemiya — yiringii metastazlarsiz. Sepsis yiringli-rezorbliv isitmaga nisbatan juda zararli va og‘ir o ‘tadi. Klinik sepsis yuqori isitma, titrash bilan q o ‘zg‘alish, vasvasa
ko'rinishida b o ‘Iadi. Teri qavatlari oqimtir, yarasimon tusda. Ishtahasi buziladi, vaqti-vaqti bilan qusish, ichburug* bo'ladi. Anemiya, yotoq yara, pnevmoniya, tromboflebitlar rivojlanadi. Qonda neytrofilli leykotsitoz, limfopeniya, aneozinofiliya, gipoproteinemiya. Yarada mahalliy ikkilamchi nekrozlar yuzaga keladi, granulyatsiyalar sust, ikkilamchi qon oqimlar bo‘lishi mumkin. Sepsisni davolash ko*p q iyinchiliklar tug‘dirib, katta harakatlarni talab etadi. Yaraning ikkilamchi jarrohlik ishlovi, abssesslar, flegmonalar, yiringli to ‘plamIari, metastatik yiringliklarni yorish ularni antiseptik eritmalar bilan yuvish va keng drenajlash bajariladi. Yaradomi hayotini saqlab qolish maqsadida keng yaralarda va yiringli infeksiyani tarqalganligida q o ‘loyoqlarda amputatsiya bajarishga ko‘rsatma kengaytiriladi. Oxirgi yillarda sepsisning kechishi 3 ta asosiy fazaga ajratiladi. BoshlangMch - toksemiya fazasi. Intensiv davo olib borilsa, uni 10— 15 kunda yo‘qotish mumkin. Agar sepsisning klinik ko‘rinishlari avj olib borsa, lekin yiringli o ‘choqlar b o lm a sa , unga septisemiya fazasi deyiladi. Jarayonni yanada davom etish va metastatik yiringli o‘choqlar so d ir b o ‘lsa unga septikopiyemiya fazasi deyiladi. Mikrofloraning ta ’sirchanligini aniqlab, k atta dozada mahalliy va vena tomiriga antibiotiklar qo‘l!aniladi. Dezintoksikatsiya maqsadida katta miqdorda vena tomiriga natriy xloridli izotonik eritmasi, 5%li glukoza eritmasi, gemodez, reopoliglyukin, qayta qon, plazma, oqsilli preparatlar quyiiadi. Yuqori kalloriyali oqsillarga va vitaminlarga boy ovqatlar, ayrim hollarda ozuqalar aralashmasini qoringa tushirilgan zond orqali berish zarur. Immunologik
himoyasini oshirish maqsadida stafiiokokka qarshi gamma- globulin, immun plazma qollaniladi. Sepsis va toksiko-rezorbtiv isitmali yaradorlar to umumiy yiringli infeksiya tugatilmaganligiga qadar transport vositalarida ko‘chiriIishga yaroqsiz.