Maxsus pedagogika kafedrasi logopedik ritmika fanidan

Badantarbiya mashg’ulotlarini qo`shiq kuylagan holda shu qo`shiqga jo’r bo’lib bajarish ham kiritiladi. Masalan navbatchi «bir» deyishi bilan hamma qo’lini yuqoriga ko’taradi va tanlangan qo`shiqning bir qatorini kuylaydi, «ikki» deyilganda qo’llar yon taraflarga ochiladi va keying qatori kuylanadi, «uch» deyilishi bilan tizzalar bukiladi – cho’kkalab o’tiriladi va keying qator kuylanadi
Artikulyasion apparatni rivojlantirish uchun lab, til, pastki jag’, yumshoq tanglay uchun mashqlar o’tkaziladi. Mashqlar ritmik, musiqa jo’rligida bajariladi.
Didaktik o’yinlar ham taklif qilinadi:
―Quvnoq tilcha,
― Mazali murabbo,
―Tishlarni tozalaymiz,
―Mushukcha belini bukyapti (ochiq og’iz bilan tilning beli ko’tariladi), ―Tebrangich,
―Biz qanday kulamiz,
―Kema guvillaydi va bshqalar.
Shug’ullanayotganlar ikki qator bo’lib bir birlariga qarama-qarshi turadilar va safda tartib bilan “Non yopganda mening oyim” qo’shig’ini kuylaydi. Logoped qo`shiqning istagan qatorni aytadi. Kimda shu qator bo’lsa, u safdan chiqadi va lab (til) uchun uchta har xil harakatni ko’rsatadi. So’ngra boshqa safdagi shug’ullanayotgan chaqiriladi va oldingisiga o’xshamagan uchta yangi mashqni ko’rsatadi. Agar mashqlardan biri oldin bo’lgan bo’lsa, unda jamoaga bitta jarima ochkosi hisoblanadi. Musobaqa 5-6 minut davom etadi. Natija jarima ochkolarining jamiga qarab yakunlanadi.
Tananing turli qismlari harakati bilan artikulyatorli holatni birga olib borish uchun vazifalar taklif qilish mumkin:
lablarni yumaloqlash va qo’llar bilan chambarakni ko’rsatish;
labni ―naycha qilib oldinga cho’zish va yelka darajasida oldinga cho’zilgan qo’llarni birga bog’lash;
og’izni keng ochish va qo’llarni imo-ishora bilan ochish: o’ng qo’l –yuqoriga, chap qo’l pastga – orqaga olingan va boshqalar.
Vazifaga mashq qiluvchilar o’rtasida musobaqa elementlari kiritiladi. Ko’rsatilgan mashqlarga ovoz va nafasni nazorat va bshqalar qilish qo’shiladi: qo’llar yon tomonga ajratib qo’yiladi (nafas olish), musiqa rahbari “do” notasi ostida do-dodo bo’g’inini sho’zib ayttirib yelka darajasida kaftlarni birlashtirgunga qadar ko’krak oldida sekin birlashtiriladi; qo’llarni yuqoriga ko’tarib oyoq uchida ko’tariladi (nafas chiqarish), qo’llarni yon tomonga tushirib asta-sekin cho’kka tushiladi, uzun cho’zilgan holda keyingi notalar aytiladi. Bunday mashqlar nafas olishni rivojlantirish uchun foydali.
Nutqi to’liq rivojlanmagan bolalarning xotirasini rivojlantirishda umumiy harakatlarni rivojlantiruvchi mashqlardan ham foydalanamiz.