Muallif: D. Haydarova 6-“ ” sinflar uchunadabiyot fani ” 201

II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1.G'afur G'ulom hayoti va ijodi to'g'risida nimalarni bilasiz?
2.«Shum bola» qissasida yozuvch'i ung bolalik hayoti to'g'ridan to'g'ri va toiiq aks etgan, deb bo'Iadi ni?
3.Shum bolaning sarson-sargardon kezib yurishining asosiy sababi mmada edi?
4.Shum bola ba'zan yolg'on gapiradi, yomon ko'rgar. udamlandan o'ch oladi, hatto ozgina o'g'rilikka ham qo'l uradi. Un:ng bu harakatlarini qanday baholaysiz?
III. YANGI MAVZU BAYONI.
SHUM BOLA
(qissadan parch a)
...Bu qishloqda Sariboy boiis degan katta yer egasi bor ekan. Uning ming tanoblab hisoblangan olmazoriga epchil qo'lli xizmatkor doim zarur bo'lib turar ekan. Ajniqsa, hozir olmalar pishgan vaqti bo'lgani uchun menga o'xshash oshtomog'iga yuradigan arzonqo'l kishilann eshigidan quv lamas ekan. Bu kecha uning xizmatkorlari yotadigan qo'shxonada yotishga qaror berd m. Uzumchi menga yo'lboshlovchi bo'lib ko'rsatib qo'ydi. Boyning qari-qartang aralash vigirma choq xizmatkorlari kechki juvari go'ja ustida edilar.

1. 
   Assalomu alaykum. — deb kirib bord-m. Juda mehribonlik bilan o'z o'rtalariga qabul qildilar. Arz-dodin mi ularga aytdim. Ulardan bitta keksarog'i:
   

• 
  Asil umring Sariboyda bekorga o'tib ketadi, uka, yosh ekansan.
  

Bironta boshqa kasbning pa>idan bo'lganingda yaxshi bo'lar edi. Ha. mayli, sal o'zingrr tutib olguningcha o'n-o'n besh kun ishlab tur. Keyin yo'l ngni topib olarsan... - degan dudmal maslahat berdi. Bitta bo'sh sopol tovoqqa bir cho'mich go'ja quyib berdilar. Ikki burda jaydari non bilan -hu oshni maza qilib ichib oldim.

Yoti>hda nam shular o'rtasida qoldim. Yaxshi olmalarni joylab, uzoq shaharlarga yuboradigan yashiklardan ikkitasini yonma-yon karavot qil- dim. Boshimga olma o'raydigan yog'och qiruidisidan yostiq qilib rohat- rohat uyquga ketd'm.
Bu uyqu eshon xonaqosiga qaraganda juda shohona edi. Hech bo'l- masa, bu yerda, tong azonda avrodchi so'filarning qichqirib g'o ldiraydigan har xil duolari kish.ni uyqudan bezovta qilmas edi. Erta b.lan bo'lisning oldiga bordim. Bir qancha stlkillashishlardan keyin boy menga xizmat haqi uchun oyiga xom-pishiq aralash. ona sutidan halol ikki pud o'n yetti qadoqdan olma beradigan bo'ld. Shu paytda boyning avzoyini ko'rib. mening ham haromzoda toni'nm urib qoldi. «Mendan nima ketd*. bir shart qo'yib qo">ay, bir kun boshimga biror ish tushib qolsa. shu bahona qutulib ketarman», degan xayol bi'an «Boy buv a, - dedim. — endi-ku savdoyimiz pishdi. Shaiiat yuzasidan mol sotganda hamma aybini aytib sotsa halol bo'lar ekan. Mening ham bir aybim bor, shun: boshdan aytib qo'ygamm yaxshi».

• 
  Xo'sh. nima aybing bor? Siyg'oqmisan. tutqanoqm.san⁰
  
• 
  Yo'q, aybim bu emas, aybim shuk:. yoshligimdan odat bo'lib qol­gan, har zamon-har zamonda beixtiyor yolg'on gapirib qo'yaman, shunda koyimasangiz bas. Xizmat haqqi mayli. siz a>tgancha bo'lsin.
  

-Obbo bachchag"ar-ey, quv ko"i:nasan-a. ha. mayli-mayli. Lekin ko'p yolg'onlamagin!
Qiladigar. ishlarim uncha ham qiyin emas. Olmalarga tirgovich qo'ya­man, to'kilgan olmalariii tenb. qoqi qilaman. Bog' qo'riyman. Ba'zida xo'jayinga pul zamr bo'lib qolsa xum-xatala olmalanr aravaga ortib, Darvoza, Sariog'och atroflardagi bug'doykor qish'.oqlarga olib borib sotib kelaman Molga to'g'rab bersa mol yemaydigan olmalarni cho'lda. bug'doy o'rib turgan dehqonlarga bir qadog'ir.i ikki qadoqdan bug'doyga alishaman.
Sariboy bo'lis haligacha xo'jayinlarimn.ng ichida eng xudo urgan badbaxli, ziqnasi edi
Uning oldiga bir ish bilan borsangiz. bo'lar-bo'lrr.as yerda <Sariboy Chuvalachidagi Yusuf kontor bilan qimor o'ynab. uning me- vazorlari. lchki-tashq¹ qo'rg'onchasi, butun do' -dastgchining hammasi- ni yutib olibdi. Yusuf kontornsng bog"', ayniqsa. uning bahavo shiyponi bizmng xo'jayinga ma'qul tushib qolib. darrov o'sha yerdan bitta do'n- diqqjna qirg'iz xotinn. olib, bir borgancha o'n-o'n besh kunlab Kalasga qaytmaydigan bo'lib qoldi. Olmalar pishib. to'kilib ketayotibd*. xo'jay in- dan ruxsatsiz tenshga hcch kim bot.na olmaydi. Otlarga yem-xashak yo'q. Xizmatkorlar och. lekin boy.'ing old.ga borishga hech kimning yuragi dov bermaydi. Har gapdan keyin beriladigan «innaykeyin» savohdan ham- ma qo'rqadi.
Bir kun kechqurun xizmatkorlar bilan o'tirib qanday qilib boyni o'z joyiga chaqinb kelish to'g'risida maslahatlashdik ham kim bonsh-ni o'ylashdik. nima deb chaqirib kelishni fikrlashd;k Toinki «innaykeym» daraidan keyin boyning o'zini tinkasi quriydigan bo'lsin.