Muhandislik geodeziyasi



Download 15,82 Mb.
bet4/30
Sana29.01.2022
Hajmi15,82 Mb.
#417291
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30
Bog'liq
MUHANDISLIK GEODEZIYASI. лотин 1 қисм doc

LABORATORIYA ISHI № 2




Topografik xarita, tarh va kesimlar. Tarx va xaritalarda masalalar echish.
Tarh. Kichik joy bo‘lagining er egriligini hisobga olmay kichraytirib, o‘xshash holda gorizontal tekislikka tushirilgan proeksiyasi tarh deyiladi. Tarhda joy tafsiloti to‘la ko‘rsatilib, joyning baland-pastligi (relefi) ko‘rsatilmasa, u kontur tarh deyiladi. Tarhda joy tafsiloti bilan birga joy relefi ham tasvirlansa, u topografik tarh deb ataladi.
Xarita. Er yuzasining katta bo‘lagini erning egriligini hisobga olib, matematik qoidalar asosida bir oz o‘zgartirib, kichraytirib qog‘ozda tasvirlangan proeksiyasi xarita deyiladi. Topografik xaritalar varag‘i, ichki, daqiqaviy va tashqi deb nomlanadigan 3 ta ramka bilan belgilanadi.
Topografik xaritalar varag‘idagi to‘g‘ri burchakli koordinatalardan oson foydalanish va xaritada turli masalalar echish uchun, har qaysi xaritada zona koordinata o‘qlariga parallel qilib har bir kilometrda chiziqlar o‘tkazilgan, u kilometrlar to‘ri deyiladi. Bu to‘r yordamida istalgan nuqtaning to‘g‘ri burchakli koordinatasini aniqlash mumkin.
To‘g‘ri burchakli koordinatalar tizimi xaritada kilometrlar to‘ri bilan belgilangan. X o‘qi o‘qiy meridianning shimol yo‘nalishiga, Y o‘qi esa ekvator chizigi bo‘ylab Grinvich meridianidan sharqqa tomon belgilangan.
Nuqtaning geografik koordinatalarini aniqlash uchun daqiqaviy ramkadan foydalaniladi. Nuqtaning kengligi φ va uzoqligi λ ni aniqlash uchun nuqtaga yaqin meridian va parallellarga chiziq o‘tkaziladi (3-rasm) va quyidagi formulalar bo‘yicha hisoblanadi:
φ = φj+Δ φ;
λ = λg‘ + Δ λ,
bunda φj ─ janubdagi parallel kengligi;
λg‘ ─ g‘arbiy meridian uzoqligi ;
Δ φ ─ kenglik ortirmasi, nuqtadan janubdagi parallelgacha;
Δ λ ─ uzoqlik ortirmasi, g‘arbdagi meridiandan nuqtagacha.
Δ φ = 60·(a/b), bunda a ─ nuqtadan janubdagi parallelgacha bo‘lgan masofa; b─parallel orasidagi masofa.
Δ λ = 60·(s/d), bunda s ─ nuqtadan g‘arbdagi meridiangacha bo‘lgan masofa; d─meridianlar orasidagi masofa.
1-misol. A nuqta uchun: φj = 61˚38, λg‘ = 30˚02
O‘lchov natijalari: a = 80, mm;
b=185,5mm; c = 40,3mm va d = 87,8mm.
SHunda : Δ φ =60· 80,6 mm/ 185,5mm =26˝
Δ λ =60· 40,3mm / 87,8mm =28˝.
A nuqtaning geografik koordinatalari quyidagiga teng bo‘ladi: φj = 61˚ 3826˝ , λg‘ = 30˚ 0228˝.
Nuqtaning to‘g‘ri burchakli koordinatalari Xb , Yb ni aniqlash uchun quyidagi formulalar qo‘llaniladi :
Xb=Xj+ΔX ;
Yb=Yg+ΔY ,
bunda, Xj - nuqtaning pastidagi kilometr chiziq absissa qiymati;
Yg‘- nuqtaning chapidagi kilometr chiziqning koordinata qiymati;
ΔX - absissa bo‘yicha ortirmasi;
ΔY - ordinata bo‘yicha ortirmasi.
2-misol. B nuqta (3-rasm) ning koordinatalarini aniqlash uchun: Xj = 6842km, Yg‘= 3412km.
O‘lchash natijalari bo‘yicha: ΔX =278m; ΔY= 419 m.
Xb = Xj+ΔX = 6842000+278 = 6482278m;
Yb = Yg‘+ΔY = 3412000+419 = 3412419m.
Tarh va xaritalarda tafsilotlar shartli belgilar bilan ifodalanadi.

Download 15,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish