Mustaqil ish bajardi: Qabul qildi: mavzu: Elektr energiyasining elektr himoyaviy manbalari. Reja: Kirish

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Toshkent davlat texnika unversiteti Olmaliq filiali
‘’Energetika va mashinasozlik’’ fakulteti
‘’ ’’ kafedrasi
‘’ ‘’ fanidan

MUSTAQIL ISH

Bajardi:
Qabul qildi:


MAVZU: Elektr energiyasining elektr himoyaviy manbalari.
Reja:
Kirish
1.Saqlagichlar
2.Zaryadlagichlar
3.Avtomat uzgichlar.
Xulosa
Adabiyotlar

KIRISH

Har turli elektrotexnika jixozlardan yig‘ilgan, ma‘lum bir ish bajarish uchun mo‘ljallangan qurilmalar elektr uskunalar deb ataladi. Kon korxonalaridagi qazib olish, kon laximlarini tayyorlash uchastkalarini, yuk ko‘tarish, suv chiqarish, shamollatish yuk tashish burg‘ulash va maydalash kabi mashinalarning elektr uskunalar bunga misol bo‘ladi. Elektr uskunalarda elektr energiyani tarqatish taqsimlash, himoyalash va boshqarish uchun har turli elektrotexnik jixozlari ishlatiladi. Shu bilan birga bu uskunalarda boshqarish, tarqatish va taqsimlash uchun kuchli elektr zanjirlar va bu uskunalarni holatini nazorat qilish, shikastlardan saqlash har xil elektr o‘lchovlarni bajarish uchun yordamchi elektr zanjirlar ham mavjuddir.
Kon korxonalarining o‘ziga xos xususiyatlariga - mashina va mexanizmlarningsurilib turishi, tor va chegaralangan sharoitda ishlashi, ishlatish jarayonida sun‘iyyoritgichlardan foydalanishi, yong‘in va portlash xavflarining borligi, yer osti suvlarining agressivligi va hokozolar kiradi. Bundan tashqari foydali qazilmalarni yer osti usulida qazib chiqaradigan korxonalarida namlik, xarorat darajasi va chang ko‘rsatgichlari juda yuqori qiymatga ega bo‘lishi bu elektr uskunalarni ishlatish sharoitini murakkablashtiradi.

Saqlagichlar

Saqlagichlar deb, tokning berilgan qiymatidan katta tok o‘tishi natijasida eruvchi materialning erishi natijasida elektr zanjirini ajratib qo‘yuvchi apparatga aytiladi.
Saqlagichlar elektr qurilmalarini qisqa tutashuv toklaridan himoya qiladi.
Saqlagichning ajralmas konstruktiv qismiga eruvchi metal element, ya‘ni – ingichka sim yoki maxsus shakldagi plastina hisoblanadi. U himoyalanadigan ob‘ekt zanjiriga ketma-ket ulanadi.
Eruvchi element ikki karali tokni 2,5 minutda besh karali tokni 0,9 sekundda, yuz karali tokni esa 0,008 sekundda uzadi.
Eruvchi element asosan miss va kumushdan tayyorlanadi. 1-rasmda yopiq yig‘iluvchi patronli saqlagich a), б) va eruvchi elementning har xil shakllari в) ko‘rsatilgan.

1. 
   Rasm. Patronli saqlagich a,b va eruvchi elementning har xil shakllari v; 1-trubka; 2-latunli vtulka; 3-eruvchi element; 4-latunli qopqoq; 5-pichoq; 6-shayba.
   

Bita motorning ishga tushirish chastotasi va ishga tushirish vaqti katta bo‘lmagan masalan ventilyator, stasionar suv haydash qurilmalari uchun eruvchi elementning toki quyidagicha bo‘lishi mumkin:

bu yerda I э.э.ном - eruvchi elementning nominal toki;
Ishga tushirish chastotasi va vaqti katta bo‘lgan matorlar masalan, manyovrli va yuk lebedkalari uchun (takrorlanuvchi – qisqa muddatli rejimda) eruvchi elementning nominal toki I э.э.ном qo‘yidagicha aniqlanadi:

Ichi mayda donchalar bilan to‘ldirilgan saqlagich juda yaxshi xarakteristikaga ega bo‘ladi (2-rasm)

2-rasm. Mayda donchalar bilan to‘ldirilgan saqlagich: 1- forforli trubka; 2-eruvchi element; 3-kontakt pichoq; 4- qopqoq; 5- prokladka; 6-kvarsli qum.
Bitta motordan ko‘p bo‘lgan matorlarni elektr energiya bilan ta‘minlovchi liniyani himoyalash uchun eruvchi elementning nominal toki I э.э.ном qo‘yidagicha aniqlanadi: bu erda I _х - liniyaning xisobiy toki.

ZARYADSIZLAGICHLAR

Аtmоsfеrаdа sоdir bo‘lаdigаn chаqmоqlаr, tаrmоqlаrdаgi turli shikаstlаr tаrmоq
kuchlаnishini nоrmаl qiymаtdаn аnchа yuqоrigа ko‘tаrilishigа оlib kеlаdi. Bu hоlаt, o‘tа kuchlаnish dеb аtаlаdi. Bu kuchlаnish tа‘siridа tаrmоq izоlyatsiyalаri shikаstlаnаdi. Аnа shu shikаstlаrni оldini оlish uchun turli zаryadsizlаntirgichlаr qo‘llаnаdi.