Музейшунослик indd

Londondagi Britaniya muzeyi 
London Milliy galereyasi va Britaniya muzeyi insoniyat tarixida-
gi jahonning eng mashhur muzeylaridan biri hisoblanadi. Britaniya 
muzeyi to‘plami o‘zida  taraqqiyotning boshlanishidan hozirgi kunga-
cha bo‘lgan davrni aks ettiruvchi 13 milliondan ortiq  eksponatlarni 
mujassamlashtiradi. Blumbosberidagi muzeyga dunyoning eng chekka 
o‘lkalaridan ham mo‘jizalar olib kelishadi. Qadim va zamonaviy dur-
donalar uzoq o‘tmishdagi yunonlar, ossuriyaliklar, atsteklar, qadimgi 
xitoyliklar va hindular tarixini hikoya qiladi. Britaniya muzeyi dok-
tor va olim Xans sloan kolleksiyasi negizida 1753-yil tashkil topadi. 
Birinchi marta muzey tomoshabinlarga o‘z eshiklarini 1759-yilning 
yanvarida Blumbosberidagi  Montagu Xouseda ochadi va shundan 
buyon shu yerda joylashadi. Ikki yarim asr davomida muzeyning ken-
gaytirilishi 1887-yilda Janubiy kensingtonda o‘lkashunoslik muze-

---

109
yining ochilishiga turtki bo‘ldi. 1997-yilgacha  zamonaviy Britaniya 
kutubxonasi jamoat uchun yopiq bo‘lgan davrda  Britaniya muzeyi  
o‘zining muzey hamda milliy kutubxona vazifasini bajarganligi bilan 
ahamiyatlidir. London galereyasiga kirish  maxsus ekspozitsiyalarni 
nazarda tutmaganda, umuman bepuldir
51
. Britaniya muzeyi dastlabki 
davrda suratlar galereyasi sifatida emas, balki umumiy tashkilot mi-
solida o‘ylangan edi. Tabiatshunos olim Xans sloan (1660-1753) 
tufayli bu muzey dunyo yuzini ko‘rdi. o‘z hayoti davomida sloan 
antiqa buyumlar kolleksiyasi to‘playdi va o‘limidan so‘ng bu kollek-
siyaning tarqalib ketishini xohlamaydi. shu sababli uni  qirol Georg 
11 ga vasiyat qilib ketadi.  o‘sha davrlarda sloan kolleksiyami 71 ta 
predmetdan iborat bo‘lgan: 40 mingta  kitob, 7 ming manuskriptlar, 
337 tom gerbariylar, reproduksiyalar, grafika, Alibrext Dyurer ishlari, 
Misr, Gretsiya, Rim , Uzoq va Yaqin sharq va Amerikadan keltirilgan 
asori atiqalar.  1753-yilda qirol Georg II muzey tashkil qilish haqidagi 
farmonga imzo chekadi. Ushbu farmonga muvofiq, Sloan kolleksiya-
siga yana 2 ta kutubxona:  elizaveta davriga mansub Robert kotton 
tomonidan to‘plangan Cottonian Librari hamda  gersog oksfordlarga 
mansub  Xarleian Librari kutubxonalari qo‘shiladi. Ular 1757-yilda 
qirollik kutubxonasiga biriktiriladi. Britaniya muzeyi qirollikka ham, 
cherkovga ham tegishli bo‘lmagan, omma uchun ochiq bo‘lgan  yangi 
tipdagi milliy muzeylardan. Bugungi kunda muzeyda tabiatshunoslikka 
oid to‘plamlar yo‘q, kitoblar, manuskriptlar Britaniya kutubxonasiga 
o‘tkazilgan. eksponatlarning xilma xillik darajasi yo‘qotilgan bo‘lsa-
da, 250 yil davomida Britaniya muzeyi eksponatlar soni 13 millionga, 
Tabiatshunoslik muzeyida 70 millionga, Britaniya kutubxonasida150 
millionga  ko‘paydi va bu ko‘rsatkich yil sayin o‘sib bormoqda.