Музейшунослик indd

Drezden galereyasi
“Qadimiy ustalar” suratlar galereyasi. Ushbu galereya XVI asr-ning 
sakson kurfyursti Fridrix Dono tomonidan tashkil etilgan. U o‘z davri-
da rassomlarga homiylik qilgan. o‘z saroyiga Lukas kranaxni taklif 
etib, A.Dyurerga buyurtmalar bergan. Ushbu rassomlarning asarlari ha-
nuz galereyani bezab turadi. 
kolleksiya yig‘ish kurfyurst Avgust I dan boshlangan, 1560-yilda 
o‘zining Drezden qasrida kunskameraga asos soladi. Uning kolleksi-
yasida tangalar, gravyuralar va bir necha asarlari bor edi, ular namoyish 
etilmagan, devoriy bezak bo‘lib turgan. 
Galereyaning tezda to‘ldirish ishlari Avgust II kuchli davrida 
bo‘lib, sakson kurfyursti va Polsha qiroli bo‘lgan. Bir necha 10 yil-
lar maboynida u tomonidan bo‘lajak galereya asosi tashkil etiladi va 
Drezden saroyida to‘plam va kolleksiyalar alohida ajratiladi. suratlar 
galereyasi maxsus tayyorlangan binoga “konyushen” ga ko‘chib o‘tadi 
va shu bilan Drezden galereyasi tarixiga yakun yasaydi.
Avgust III XVII asr o‘rtalarida saroy to‘plamlarini Yevropa rang-
tasvirining yirik xazinasiga aylantiradi. hattoki, davlat ishlarini chetga 
surib, asar sotib olishga shiddat bilan kirishadi. Avgust III Parijdagi, 
Venetsiyadagi va Antverpendagi auksionlarda ishtirok etadi va sotiladi-
gan asarlar haqida ma’lumotlar yig‘ib, mablag‘ ayamasdan asarlarni 
sotib oladi. 
1741-yilda Drezdenga gersog Vallenshteynning katta kolleksiyasi, 
1745-yilda modenlik gersog Franchesko III d’este mashhur to‘plami 
sotib olinadi.   
XVII asr oxiriga kelib, Drezden badiiy kolleksiyaning ajoyib 
62
 Bulding National Museums in Europe 1750-2010, 338 p.

---

125
markaziga aylanadi. Yuz yillar davomida saksoniyalik zodagonlar o‘z 
qasrlari uchun san’at asarlarini xarid qila boshlaydilar. Ammo Fridrix  
Avgust (1694-1733) davrida bu juda ommalashib ketadi. 1722-yil-
da u Yudenxofdagi binoning ikkinchi qavatida, maxsus jihozlangan 
xonada saroylar, qasrlar va cherkovlardan yig‘ilgan asarlardan ibo-
rat kartina galereyasini tashkil qiladi. Drezden galereyasi obro‘sining 
oshishi Avgust III (1733-1763) davriga to‘g‘ri keldi. 1754-yilda 
galereyaga Rafaelning eng mashhur «Madonna san-sisto», hozirgi 
kunda “sikstinlik madonna” nomi bilan mashhur asarini keltirilishi 
unga mashhurlik olib keldi
63
.
1746-yilda binoga qo‘shimcha ko‘rgazma maydonlari qurilib, 
1855-yilga qadar u kartina galereyasi bo‘lib qoldi. Yevropadan Drez-
denga keltirilgan asarlar zal devorlariga asar hajmi va keltirilish 
vaqtiga qarab osilgan.
1765-yildan galereyaga “ixtisoslashgan omma” jalb qilina boshla-
di. Uch yil o‘tgandan keyin 19 yoshli talaba Iogann Gete Leypsigdan 
Drezdenga galereyaning mashhur xazinasini o‘z ko‘zi bilan ko‘rish 
uchun tashrif buyuradi va o‘z taassurotlarini matbuotda yoritadi.
1777-yilda rassomlar va diletantlar uchun Myunxen pinekoteka-
si ham o‘z zallari eshiklarini ochadi. 1760-yildan oldindan berilgan 
buyurtmaga asosan kassel galereyasini ham ko‘rish mumkin bo‘ladi. 
Landgraf Vilgelm VII tomonidan tashkil qilingan bu galereya Rem-
brandtning 35 ta, Rubensning 34 ta, Van Deykning 20 ta asarlaridan 
iborat edi. o‘sha davrda tasviriy san’at ixlosmandlari bu galereyani 
Dyusseldorfda tomosha qilishlari mumkin edi. 1756-yilda Dyussel-
dorf galereyasi ikki qismga: Italiya va niderland maktabiga ajratildi.
1770-yilda Mariya Tereziya (1740-1780) hamda Iosif II (1765-
1790) tomonidan tashkil qilingan Vena imperator galereyasi katta 
ahamiyatga molikdir. ekspozitsiya 1781-yilda ochiladi. 1720-yilda 
imperator karl VI shtallburgda yangi ekspozitsiya tashkil qiladi.
63
 Bulding National Museums in Europe 1750-2010, 345 p.

---

126