N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Shaxsiy kompyuterning tuzilish sxemasi.

---

11
Protsessor yoki mikroprotsessor ShKning markaziy qurilmasi 
bo‘lib, o‘zining va mashinaning barcha bloklar ishini boshqarish va 
axborot ustida arifmetik hamda mantiqiy operatsiyalarni bajarishga 
mo‘ljallangan. Protsessor tarkibiga bir necha komponentlar kiradi.
Mikrodasturli boshqaruv qurilmasi
(MBQ) mashinaning 
barcha bloklariga zarur vaqtda bajarilayotgan operatsiyalarning spe-
tsifikatsiyalari va oldin bajarilgan operatsiyalarning natijalari 
bilan 
shartli belgilangan boshqarish signallarini shakllantiradi va uzatadi, 
bajarilayotgan operatsiyalar tomonidan ishlatilayotgan xotira yacheyka-
lari manzilini shakllantiradi va bu manzillarni kompyuterlarning mos 
bloklariga uzatadi. MBQ apparat jihatidan doimiy xotira qurilmasi 
bo‘lib, uning kirishiga protsessorning ayni damda bajarilayotgan 
buyruqlarning ikkilik kodi keladi va chiqishida esa kodli so‘zlar 
to‘plami shakllanadi, ularning har biri ushbu buyruqning bajarilishida 
ishtirok etayotgan protsessorning alohida sxema va bog‘lamalariga 
mo‘ljallangan. Shunday qilib, kirib kelgan buyruq kodiga buyruq 
bajarilishining barcha asosiy taktlarini amalga oshiruvchi operandlarni 
o‘qish, ular ustida amallar bajarish, natijani yozish kabi bir necha 
mikroko‘rsatmalar to‘g‘ri keladi. Mikro ko‘rsatmalar kodli so‘zlarining 
razryadlari vaqtincha va fazoviy taqsimlash uchun «Boshqaruv 
mantiqi» bog‘lamasi xizmat qiladi.
Arifmetik-mantiqiy qurilma
(AMQ) sonli va simvolli axborot 
ustida barcha arifmetik va mantiqiy operatsiyalarni bajarish uchun 
mo‘ljallangan (ShKning ayrim modellarida operatsiyalarning baja-
rilishini jadallashtirish uchun AMQ ga qo‘shimcha matematik 
soprotsessor ulanadi).
1.2-rasm. 
Protsessorning tipik strukturasi.
AMQ
MBQ
Buyruqlarni 
saralash sxemasi
Uzilishlarni 
boshqarish 
sxemasi
XTTK 
boshqarish 
sxemasi
Ichki 
registrlar
Boshqaruv 
mantiqi

---

12