Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

Uchinchi mulohaza
ham bildirgan birinchi va ikkinchi xulosa bilan uzluksiz 
bog„langan. Jahon madaniy va ma‟naviy jamoatchiligi o„rta asrlarda Amir Temur 
tuzgan davlat va uning butun dunyo e‟tiborini o„ziga jalb qilgan olamshumul faoliyati, 
umumbashariyat xazinasiga qo„shgan hissasi bilan tanishar ekan, uni o„stirgan yurtga 
va mana shu hududda undan ko„p asr oldin o„tgan buyuk allomalarning ijodiy 
merosini, ularning tabarruk nomlarini ham yana bir bor kashf etishi va keng miqyosda 
o„rganishiga zamin va sharoit tug„ildi. 

---

458 
Shu ma‟noda IX asrdayoq yevropaliklar keyinchalik «Algebra» deb atagan fanga 
asos solgan buyuk vatandoshimiz Al-Xorazmiyning; 
Xristofor Kolumbdan qariyb besh asr oldin okean ortida quruqlik, ya‟ni 
keyinchalik Amerika deb nom olgan qit‟a borligini bashorat qilib, ilmiy asoslab 
bergan qomusiy bilim sohibi Abu Rayhon Beruniyning; 
«Tib qonunlari» nomli mashhur asarining o„ziyoq lotin tilida 30 martadan ziyod 
nashr etilib, o„rta asrlarda butun dunyo, shu jumladan Yevropa tibbiyot institutlarida 
qo„llanma sifatida o„qitiladigan ulug„ ajdodimiz Ibn Sino kabi ko„plab allomalarning 
nomlari va ilmiy ishlari bilan dunyo ahli aynan Amir Temur zamonida qaytadan va 
chuqurroq tanishgan, deb aytsak, menimcha mubolag„a bo„lmaydi. 
Qisqacha aytganda, Amir Temurdek mislsiz yorqin shaxs tarix sahnasida tayyor 
bo„lib, o„zini tarbiyalagan, o„zga hayotbaxsh ma‟naviy ozuqa bergan, uni buyuk 
ishlarga chorlagan el-yurtining nomiga va madaniyatiga jahon miqyosida katta 
qiziqish uyg„otganini yana bir bor ta‟kidlab o„tmoqchiman. 
To„rtinchi fikr.
Biz Amir Temur tarixini har tomonlama chuqur o„rganishimiz va 
tadqiq qilishimiz kerak. Bugungi anjuman ana shu yo„ldagi muhim qadamdir. Sir 
emaski, kommunistik mafkura hukmron bo„lgan sovet jamiyatida tarix fani ham ulug„ 
davlatchilik, ulug„ millatchilik g„oyalarining qurboni bo„lgan edi. Shu sababli bu 
davrda sobiq Sovet ittifoqi hududida yaratilgan tarixiy asarlarda Amir Temur shaxsi 
va faoliyatiga adolatsizlik bilan bir yoqlama baho berildi. Bu g„oya yer yuzining 
oltidan bir qismini egallagan ulkan hududda yashagan 250 million xalqqa zo„rlab 
singdirildi. Ana shunday noto„g„ri va g„ayriilmiy qarashlarga tanqidiy baho berib, 
Amir Temurga nisbatan tarixiy adolatni qaror toptirish bugungi temurshunoslikning 
muhim vazifalaridan biridir.