Nazarova Zamira Adashovna O‘zbek tili darslarida interfaol usullardan foydalanish

Yomonlik xasislik maqtanchoqlik nopoklik yolg‘onchilik

Yuqori qismida muammolar yozilsa, pastki qismda ularning yechimiga oid so’zlar yozilib,misollar bilan izohlanadi, yoki zid ma’noli so‘zlar yoziladi. Masalan,

7-sinfda “Insoniy fazilatlar” mavzusini o‘tishda bu usulni qo‘llash mumkin. Baliq boshida mavzu - Insoniy fazilatlar, tepa qismiga o‘quvchilar ijobiy xislatlarni, past qismiga esa salbiy xususiyatlarni yozadilar. Topshiriqni o‘quvchilar guruhlarda bajaradilar.Bu metod o‘quvchilarning fikrlash doirasini kengaytiradi, boshqalarning fikriga o‘z munosabatlarini bildirish malakalarini oshiradi.

“Debatlar” metodi qarama-qarshi fikrlarning o‘zaro bahsi bo‘lib, u o‘quvchilarni tanqidiy fikrlashga o‘rgatadi.Debatda 2ta jamoa qatnashadi.O‘rtaga o‘qituvchi mavzu tashlaydi. 1-jamoa mavzu bo‘yicha o‘qituvchining fikrini tasdiqlaydi, 2-jamoa esa uni inkor etadi.Jamoalardan so‘zga chiquvchilar spikerlar deyiladi.Qaysi jamoa o‘z nuqtai-nazarinng to‘g‘riligini dalil va misollar bilan isbotlab bersa, o‘sha jamoa g‘olib bo‘ladi. Bu metod o‘quvchilarning o‘z fikrida tura olish va mustaqil fikrlashga o‘rgatadi. Ushbu usuldan yuqori sinflarda foydalanish maqsadga muvofiqdir.10-sinf darsligida “Kitoblar dunyosi’ mavzusi berilgan. Mavzuga kirish oldidan o‘qituvchi o‘quvchilarga muammoli savol tashlaydi: Kitoblar yaxshimi yoki elektron kitoblarmi? Har ikki guruh a’zolari o‘z fikr-mulohazalarini dalillar bilan taqdimot qiladilar. Lekin ikkinchi guruh birinchi guruhga qarshi fikr bildiradi va o‘z fikrini isbot va dalillar bilan himoya qiladi. Qaysi guruhning fikrlari hayotiyligi, fakt va dalillarga ega bo‘lsa, o‘sha guruh g‘olib bo‘ladi.

“T-chizmasi” metodi.

Muammoni qo‘yish va hal qilishning mazkur metodi bir qator muammolarni ta’riflash va ochib berishga imkon beradi.O‘qitubchi T-chizmasi ifodalangan qog‘ozlarni guruhlarga beradi.Har bir guruh bu chizmani mavzu bo‘yicha to‘ldiradi. Masalan, asar qahramonlarining ijobiy va salbiy hislatlari mavzusida T-chizmasi to‘ldiriladi va taqdimot qilinadi. Masalan, 6-sinf darsligida “Halima va Salima” she’ri berilgan bo‘lib, uning mazmunini o‘quvchilar ongiga singdirish uchun T-chizmasi metodidan foydalanish mumkin. She’r o‘quvchilar tomonidan o‘qib chiqiladi. O‘qituvchi o‘quvchilarga quyudagi muammoli savolni tashlaydi:

- Sizga qaysi qahramon yoqdi?

Qaysi hislatlari sizga yoqdi?

Qaysi qahramonni ijobiy qahramon deb o‘ylaysiz?

Shular haqida T-chizmaga yozing.Har bir guruhdan bir o‘quvchi chiqib taqdimot qiladi.