O’quv amaliyot mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi 9 – Mavzu

Ayiruv va jinsiy organlar patologiyasi
Ayiruv organlari patologiyasi
Siydik ayirish organlari – ayiruv tizimining bir qismi bo’lib, unga ichak, teri va o’pka ham kiradi. Bu organ moddalar almashinuvi natijasida organizmda hosil bo’lgan yoki tashqi muhitdan unga tushgan zararli moddalarni ajratadi. Agar ichak organizmdan oziqa tarkibida kirgan moddalarni ajratsa, o’pka orqali gazsimon moddalar, buyrak va qisman teri esa (ter bezlari orqali qonda erigan organizm uchun zararli moddalarni ajratadi, ya’ni qonni tozalaydi.
Siydik ajralishining miqdor o’zgarishi – poliuriya (yunoncha poly – ko’p, uron – siydik, ya’ni siydikning katta miqdorda hosil bo’lishi), oliguriya (yunoncha oligos – kam, uron – siydik, ya’ni siydik ajralishining kamayishi) va anuriya (siydik ajralishining to’liq to’xtashi) holatida namoyon bo’ladi. Sog’lom hayvonlarda kundalik ajralayotgan siydik miqdori: otlarda 5 – 10 litr, yirik shoxli hayvonlarda 6 – 20 litr, mayda shoxli hayvonlarda 0,5 – 2 litr, cho’chqalarda 2 – 5 litr, itda 1 litrgacha, mushukda 0,3 litrgacha bo’ladi.
Ayiruv organlaridagi patologik o’zgarishlar buyrak, siydik xaltasi, tashqi siydik kanali kasalliklari paytida kuzatiladi. Uning funksiyasi ovqatlanish, moddalar almashinuvi, qon aulanishlarining buzilishlari bilan to’g’ridan to’g’ri bog’liq bo’lgani uchun u organizmni holatiga ta’sir qiladi. Buyraklar ko’pincha patologik jarayonlarga uchrab, bu asosan, degenerative – nekrotik o’zgarishlari “ n e f r o z ” nomi bilan yuritiladi. Nefroz atamasi buyraklar epiteliysining nekrozi, amyloid va yog’ distrofiyasini belgilash uchun qo’llaniladi. Buyrakning yallig’lanishi nefrit, deb ataladi.
Nefrit – buyrak stromasi buzilishlarining ustunligi bilan xarakterlanadigan kasallik bo’lib, ko’pincha interstitsial, oraliq yoki proliferativ nefrit nomlari bilan ataladi.
Sabablari: umumiy yuqumli kasalliklar (brutselloz) va shamollashlar.
Makroskopik jihatdan buyrak hajmi kattalashib, tashqi tomondan va kesib ko’rilganda loyqa, kulrang–oq dog’lar bilan qoplangan bo’ladi. Shuning uchun ham bunday yallig’lanish “katta ola buyrak” nomi bilan ataladi.
Surunkali kechish oqibatida buyrak sklerozi (“bujmaygan buyrak”) ham rivojlanadi.