|
O'quv savol № 4. Havo harakati usullari
Tabiatda suyuqlik harakatining ikki xil turi mavjud: laminar-bu erda alohida qatlamlar bir − biriga nisbatan bir-biriga nisbatan siljiydi, bir-biriga aralashmasdan va turbulent yoki tartibsiz-zarralar murakkab, har doim o'zgaruvchan traektoriyalar bo'ylab harakatlanayotganda.
Laminar harakati yopishqoq suyuqliklar uchun xos bo'lgan, kichik yopishqoq (suv, havo) asosan kichik kanallar, ingichka yoriqlar, shuningdek, turli tuzilmalar havo yo'nalishi harakati yo'qligida, tartibli harakatini saqlab.
Laminar harakat beqaror va muayyan sharoitlarda turbulentga aylanadi. Havo oqimida turli o'lchamdagi vortekslar va turli chastotalar shaklida turbulent buzilishlar qayta tiklana boshlaydi, ular oqim chegaralaridan ajralib, laminar rejim uchun xarakterli qatlamli harakatni buzadi, unda turbulent aralashtirishga olib keladi.
Turbulent harakatda havo zarralarini jadal vortekslash natijasida oqimning har bir nuqtasida tezlik doimiy ravishda kattaligi va yo'nalishi bo'yicha o'zgarib turadigan juda murakkab traektoriyalarni tasvirlaydi. Uzunlamasına yo'nalishda asosiy oqim tezligiga qo'llaniladigan transvers to'lqin tezligi mavjudligi turbulent harakatning o'ziga xos xususiyati hisoblanadi.
Havo harakati rejimining xarakteristikasi va laminardan turbulentga o'tish mezonlari Reynoldsning soni:
Re = Ud /v ,bu erda u o'rtacha tezlik; d-quvur diametri yoki boshqa xarakterli havo oqimi hajmi( aerodinamik tananing diametri aerodinamik plastinka uzunligi va boshqalar); n-kinematik viskozite koeffitsienti.
Reynolds soni tanqidiy qiymati, qaysi turbulent uchun laminar harakati o'tish sodir, Rekr bildirmoq, u sabablarga ko'ra bir qator bog'liq, ya'ni, sharoitlar
havoning kirishi, sirt pürüzlülüğü, dastlabki buzilishlar, konvektiv oqimlar va boshqalar.
Naychalarda harakatlanayotganda Rekr 23 2300.
Laminar harakatdan turbulentga o'tish oqimdagi tezlikni taqsimlashdagi o'zgarish bilan tavsiflanadi.
Laminar oqimlarda kesim bo'ylab tezlikni taqsimlash parabolik xarakterga ega: to'g'ridan-to'g'ri tezlik devorlarida nol bo'ladi va olib tashlangandan so'ng ular maksimal eksa (3.1-rasm, a) ga ko'tariladi.
Oqim oqimining katta qismida turbulent harakatlar bilan tezlik faqat maksimal (eksa bo'yicha) dan bir oz kamroq, lekin devor ostidagi devorlarning yaqinida tezlik miqdori keskin pasayadi (rasm 3.1, b).
Havo oqimlari nafaqat harakatning tabiati, balki Jet turi bilan ham farqlanadi. Ventilyatsiya amaliyotida erkin va cheklangan, izotermik va stermik bo'lmagan samolyotlar farqlanadi.
Erkin oqimlar-qattiq devorlarga ega bo'lmagan va havo sharoitida tarqaladigan samolyotlar.
Erkindan farqli o'laroq chegara jeti qattiq zarrachalar (quvurlar, ishlab chiqarish va boshqalar) bo'ylab harakat qiladi.
Jet faqat havo oqimining alohida tomonlaridan qattiq chegaralar mavjud bo'lganda yarim chegaralangan bo'lishi mumkin
Isotermik Jet hajmi bo'ylab bir haroratga ega va atrof-muhit bilan issiqlik almashinuvida qatnashmaydi.
Harakat yo'li bo'ylab non-stermik oqim isitiladi yoki sovutiladi. Shakl 3.1-laminar (a) va turbulent (b) suyuqlik harakati rejimlarida tezlik rejimlari: 1-yopishqoq substrat; 2-oqim yadrosi Shakl 3.2-turbulent erkin Jet diagrammasi
AE va VC-erkin jetning tashqi chegaralari ; AO va doimiy tezliklarning yadrosining chegaralari; p-Jet qutbi; VX-Jet o'qining tezligi; ro-Jet chiqish qismining radiusi ; l0-chiqish qismidan Jet qutbiga masofa.
Harakat rejimiga qarab, erkin Jet laminar va turbulent bo'lishi mumkin. Shamollatish amaliyotida, qoida tariqasida, ular turbulent havo oqimlari bilan shug'ullanadilar, ya'ni Jet moddasi bilan bir xil jismoniy xususiyatlarga ega bo'lgan kosmosda tarqaladigan samolyotlar bilan.
Erkin Jet sxemasi 3.2-rasmda ko'rsatilgan.
Erkin jetlarning shakllanishining asosiy sababi harakatlanuvchi havoning harakatsizligi. Jetdagi atrofdagi havo qatlamlari haqida ishqalanish tufayli tezliklarda o'zgarish yuz beradi: Jet chegarasida tezlik atrofdagi havo tezligiga teng, jetda u ko'payishi yoki kamayishi mumkin. Agar Jet qattiq havoda tarqalsa, uning chegarasidagi tezlikni uzunlamasına komponenti nolga teng va eksa bo'yicha tezlik maksimal qiymatga ega. Samolyotning qattiq chegaradan chiqib ketishi joyida chegara qatlami hosil bo'lib, u atrof-muhitning ehtirosli zarralari va jetning inhibe zarralarini o'z ichiga oladi. Jet oqimining yo'nalishi bo'yicha zarrachalarni sevimli mashg'ulot va tormozlash jarayoni davom etmoqda, natijada chegara qatlami kengayadi va MD kesimida chegara qatlamlari yopiladi.
Shunday qilib, oqimning hajmi oshadi, uning massasi o'sadi va tezligi kamayadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
