O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti filologiya fakulteti

Chaqaloqning paylaridek mayin tortgaysan! 

Qora rang azaldan yomonlik ramzi hisoblanadi. Qora niyat, qora kun, ichi qora 

kabi iboralar bejiz yuzaga kelmagan. Yuqoridagi misralarda o`limning rangi qora 

tasvirlanadi. 

3.3.Sifatlashlar tahlili 

Sifatlash - grekcha so`z bo`lib, izohlovchi degan ma`noni anglatadi. Epitet 

poetik izohlovchi bo`lib, u doimiy sifatlovchidan ekspressivlik hosil qilishi, 

ko`chma ma`noda islilatilislii bilan farq qiladi. 

Muallif tasvirlanayotgan narsa yoki voqeaning o`zi zarur hisoblangan tomonini 

ma`lum nuqlayi nazardan turib baholash uchun epitetdan foydalanadi. Masalan, 

Laert: 

Balki seni sevar hozir ma`sum, beg`araz, 

Hali kirlanmagan, toza tuyg`ular bilan…(230) 

 Ayrim epitetlar biror narsa bilan chambarchas bog`langan bo`ladi. Masalan, qor 

deyilsa, oppoq so`zini, osmon deyilsa, ko`m-ko`k so`zini, odam deyilsa, yaxshi yoki 

yomon so`zlanni beixtiyor qo`shib aytamiz. Bunday so`zlar narsaning doimiy 

belgisidir, shuning uchun ham ular doimiy epitetlar deyiladi. 

      Sifatlashlarni semantic jihatdan quyidagi guruhlarga bo`lishimiz mumkin: 

1.  Insonga nisbatan qo`llangan sifatlashlar.  

2.  Inson bilan bog`liq tushunchalarga nisbatan qo`llangan sifatlashlar.  

3.   Mavhum tushunchalarga nisbatan qo`llangan sifatlashlar. 

4.    Narsalarga nisbatan qo`llangan sifatlashlar. 

5.  Voqea-hodisalarga nisbatan qo`llangan sifatlashlar. 

    

“Hamlet”  tragediyasida  ham  barcha  badiiy  tasvir  vositalari  kabi 

sifatlashlardan ham unumli foydalanilgan. Sifatlashlar tasvirlanayotgan obekt, 

---

68 

 

qahramon ruhiy holati, voqealar rivojini aniq ifodalashga xizmat qilgan.Quyida 

asarda qo`llangan sifatlashlarni tahlil qilamiz.