O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

5.4. ZAMONAVIY RAHBAR QANDAY BО‘LISHI KERAK.
Zamonaviy rahbar eng avvalo, rahbarlik qilayotgan korxonaning strategiyasi, yо‘nalishi, maqsadlari va istiqbollarini yaxshi о‘rgangan bо‘lishi lozim. Rahbar, shuningdek, kadrlar siyosatini, qayerga qanday darajali mutaxassis zarurligini bilishi va sohalarning aniq, puxta bilimlarga ega bо‘lishi lozim.
Zamonaviy rahbar quyidagi bilim va malakaga ega bо‘lishi lozim:
1. Korxonaning strategiyasini;
2. Korxonaning barcha bо‘limlari ish faoliyati tо‘g‘risida (imkon qadar tо‘liq);
3. Ishchilarni topish, ularni joylashtirish, о‘qitish masalalarini yecha olish;
4. Texnologiyani doimo yangilashga intilish;
5. Doimo о‘z raqobatchilari tо‘g‘risida ma’lumotga ega bо‘lish;
6. Jazo va rag‘batlantirish choralarini о‘z vaqtida va adolatli holda amalga oshirish;
7. Korxonada kattiq tartib va nazorat о‘rnata bilishi va nazorat о‘rnatish yо‘llarini о‘rganishi(bilishi);
8. Doimo korxonada ishchilar bilan yaxshi muomilada bо‘lishi va har doim ularni ishdagi tashabbuskorligini oshirishi, ularni ruhlantirishi, qо‘llab-quvvatlashi va imkon darajada maksimal foyda olishga intilishi lozim;
9. Rahbar har doim nizolarning oldini olishi, ularning sabablarini tо‘liq о‘zlashtirishi va takrorlanmaslik choralarini ishlab chiqishi lozim;
10. Rahbar qaror qabul qilayotganda ularning ta’sirini, natijasini, foyda va zararini har bir qaror qabul qilishidan oldin bilishi, hisob- kitob qila olishi kerak;
11. Har bir erishgan muvaffaqiyatidan hamma ishchilarni (hissa qо‘shgan ishchilarni) bahramand qilishi, ularni rag‘batlantirishi (motivasiya) bundan-da kattaroq muvaffaqiyatlarga erishishi uchun yо‘naltirishi, harakatlantirishi, qо‘llashi lozim;
12. Har bir erishgan muvaffaqiyatsizligidan hamma ishchilarni xabardor qilishi, ushbu muvaffaqiyatsizlik sabablarini aniq kо‘rsatgan holda, ogohlantirishi, jazo, jarima va shunga о‘xshash chora-tadbirlarini ishlatilishi va muvaffaqiyatsizlikka qayta erishmaslik qat’iy chora-tadbirlarini ishlab chiqishi lozim;
13. Rahbar davlatning iqtisodiy ahvoli, siyosati, qonunchiligi va tashqi hamkorlari tо‘g‘risida aniq va puxta ma’lumotlarga ega bо‘lishligi va ularni tahlil qilishi (ta’siri, natijasi) lozim;
14. Rahbar falsafiy fanlar turkumiga kiruvchi fanlar (falsafa, etika, estetika, mantiq)dan ham ma’lumotga, bilimga ega bо‘lishi lozim. Bu rahbarlar о‘rtasida obrо‘si (ishchilar о‘rtasida) oshishiga korxonasiga gudvillik nasib etishi lozim;
15. Rahbar faqatgina korxonasi ishlab chiqarayotgan tovarlarni sifatli, ixcham, chiroyli chiqarishi bilan birgalikda, firmaning mashhurlik darajasi uning gudvilligini oshirish, tanilish yо‘llarini ishlab chiqarishi va ammalga oshirishi lozim. Bu korxonaga katta foyda keltirishi mumkin;
16. Rahbar ijtimoiy hislatlarga ega bо‘lishi lozim, ya’ni rahbar qо‘l ostida ishlayotgan ba’zi yordamga muhtoj ishchilarni qо‘llashi. Ularga mablag‘lar ajratishi lozim;
17. Rahbar tashqi kо‘rinishi jihatidan ham qilishi va savlati ham shunga yarasha bо‘lishi hamma о‘z fikrini qо‘llashga jalb qila olishi, о‘ziga jalb qilishi lozim.
Xulosa qiladigan bо‘lsak, zamonaviy rahbar ilmiy bilim va kо‘nikmalarga ega bо‘lish bilan birga, u boshqaruv sa’natini mukammal egallagan bо‘lishi, shaxs sifatida insoniy qadriyatlar, urf-odat va atrofdagi odamlarning maqsadlari, niyatlarini tо‘liq tushunib yetishi, hurmat qilishi lozim.
Xulosa
Korxonani boshqarishda rahbar xodimlar mehnatini tо‘g‘ri tashkil qilish nihoyatda katta ahamiyatga ega. Ular inson resurslarini samarali boshqarishi uchun boshqaruv uslublari, boshqaruv taktika va strategiyasi, unda qо‘llaniladigan vositalar haqida yetarli bilimlarga ega bо‘lishlari kerak. Boshqaruvning avtoritar, aloqadorlik va avtonom uslublari mavjud bо‘lib, rahbarlar turli vaziyatlarda ulardan unumli foydalana bilishi zarur. Rahbarlar qanday uslublarga kо‘proq e’tibor berishiga qarab ularni avtoritar, demokrat va liberal rahbarlarga ajratish mumkin.