O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

2. Emosional (mental) vositalar.
Boshqaruvning kо‘pgina emosional vositalaridan biz quyidagilariga tо‘xtalamiz:
«Qila olmoq – bajarmoq» о‘rtasidagi munosabat
Agar siz vazifani bajarish mumkinligiga о‘zingizni ishontirsangiz va ishonsangiz: Siz uni bajarasiz.
Joylashuvning ta’siri
Xulq-atvorning qanday namoyon bо‘lishiga “Bu yerda men о‘z uyimdaman. Bu mening makonim” deb his qilish ham ta’sir etadi. О‘zingizga ishonch, Sizga tanish bо‘lgan ba’zi joylarda his qiladigan xotirjamlikni, agar Siz bu hissiyotni istagingizga kо‘ra uyg‘ota olsangiz - har qachon va har qanday joyda xotirjam bо‘lishingizga yordam beradi.
Muloqot turini tanlash
Kо‘pincha Sizda muloqot turini tanlash imkoniyati mavjud: masalan, Siz telefonda yoki yuzma-yuz gaplashishingiz mumkin. О‘zingizga eng qulay va samaralisini tanlang.
Telefon boshlash uchun yaxshi - Siz suhbatdan oldin yozuvlarni tayyorlab, oldingizga qо‘yib qо‘yasiz.
Muvozanatning kо‘rinishi
Sizning rakibingiz о‘z ustunligiga ishonadi. Sizga о‘z xukmini о‘tkazish mumkinligiga ishonib, uni о‘ziga kat’iy ishonch hissiyoti qamrab oladi. Siz uning fikrlarini о‘zingizga kerakli tomonga burishingiz mumkin va mantiqiy nihoyaga yetgandan sо‘ng, baxslashuvni uning о‘z sо‘zlari bilan yakunlang, lekin bunda Sizga kerakli bо‘lgan narsalarni uqtirib turing.
3.Boshqaruvning ijtimoiy vositalari.
Ijtimoiy borlikning ba’zi haqikatlari borki, ularning mohiyatini tushunib, о‘z foydangiz uchun ishlatishingiz mumkin. Bu kabi narsalarning insonlarning о‘zaro munosabatlariga qanday ta’sir kо‘rsatishini anglamasak, о‘zimiz bilmagan holda boshqaruv vositalari ta’siriga tushib qolishimiz mumkin. Boshqaruvning ijtimoiy vositalariga quyidagi kategoriyalarni kiritish mumkin.
Leksika.
О‘z fikrimizni qanday sо‘zlar bilan ifodalaymiz? Ishlatadigan sо‘zlarimizga qarab, kishilarning qaysi toifasidanligimiz tez bilinadi. Bu - biz har doim “yuqori stilda” gaplashishimiz zarur degani emas sо‘zlar vaziyatga tо‘g‘ri kelishi kerak. “Mening gо‘zal xonimim” myuziklida professor Xiggins shunday degan edi: Eliza Dulittl о‘z talaffuzi bilan “kuchaga maxkum qilingan”. Uning nutki о‘zgardi - Eliza boshqa insonga aylandi.
Tо‘g‘ri, yaxshi tilda ganiring - о‘zingizga ishonchni, fikrlarni erkin ifodalash qobiliyatingizni namoyon qiling.
Jargon.
Bu tilning alohida qismi, uning leksikasining bо‘linmasi. Har bir kasb, etnik guruh, bir yerlik kishilar shunday sо‘zlar va iboralarga ega bо‘lib, ularni “о‘ziniki”lar orasida ishlatishi odatga aylangan. “О‘ziniki” bо‘lishni istaysizmi - shu guruhning, shu insonning jargonini (ommaviy tilini) о‘rganing, undan foydalanishga tayyorlaning. Agar bu juda qiyin, maxsus jargon bо‘lsa, Sizning bilimlaringiz suhbatdoshingiz uchun kutilmagan hol bо‘ladi, va bu Sizning yutug‘ingiz. Lekin ommaviy sо‘zlarni meyorida ishlating, oshirib yubormang. Jargon sо‘zlari kо‘payib ketganini sezsangiz, iloji boricha tabiiylikni saqlang, chunki Sizni “soxta” deb tushunishlari mumkin. О‘zingizni bilimdon qilib kо‘rsatmang.