O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

 
3-§. Hissadorlik jamiyati: tashkil qilinishga
va amal qilish tamoyillari 
Ancha katga va yirik ishlarni bajarishlari uchun kishilar o'zlarining mehnatini (mehnatning 
oddiy kooperatsiyasi), mehnat qurollari va boshqa ishlab chiqarish vositalari hamda pul resurslarini 
(kapitallar) birlashtirishlari lozim bo'ladi. Jamoa kuchini shu asosda birlashtirish natijasida turli xil 
ittifoqlar (uyushmalar) vujudga keladiki, ular ilmiy adabiyotlarda, qonuniy bitimlarda «jamiyat» 

---

deb atala boshlandi. 
Jamiyat umumiy tushuncha; ularning shakli iqtisodiy mazmuni, faoliyatining maqsadi va 
xuquqiy majburiyatlari har xil bo'lishi mumkin. 
Hozirgi kunda korxonalarni hissadorlik shaklda tashkil qilish jahon xo'jaligi va hammadan 
avvalo yirik ishlab chiqarishning ajralmas qismi hisoblanadi. AQSH, Yaponiya va G'rbiy 
Yevropadagi barcha yetakchi mamlakatlarda hissadorlik jamiyatlari sanoat, savdo, sug'urta ishi va 
iqtisodiyotning boshqa sohalarida korxonalarning yetakchi tashkiliy-huquqiy shakli bo'lib qoldi. 
Aksiya chiqarish va uni erkin joylashtirish hissadorlik munosabatlarning muxim 
tomonlaridan birini tashkil qiladi. 
 
Aksiya — bu uning egasi hissadorlik jamiyati kapitaliga o'zining ma'lum hissasini 
qo'shganligiga va uning foydasidan dividend shaklida daromad olish huquqi borligiga 
guvohlik beruvchi qimmatli qog'ozdir. 
Bundan tashqari, aksiya korxonani boshqarishda 
qatnashish huquqini ham beradi. 
 
Aksiya kursi. 
Aksiyalar maxsus tovar sifatida sotiladi va sotib olinadi, shu sababli bahoga 
ega. 
Aksiyada ifodalangan pul summasi uning nominal qiymati deyiladi, aksiya bozorida 
sotiladigan baho aksiya kursi deyiladi. 
Aksiya kursi u bo'yicha olinadigan dividendga to'g'ridan -to'g'ri bog'liqlikda joylashadi. 
Aksiya keltiradigan daromad qancha yuqori bo'lsa, xaridor uning uchun shuncha yuqori baho 
tulaydi. Shu bilan birga aksiya kursi foiz miqdoriga teskari boshiqlikda bo'ladi. Xaridor bu aksiya 
bo'yicha olinadigan daromadi bankka qo'yilgan puldan keladigai foizdan kam bo'lmasa, uni sotib 
oladi. 
Aksiya kursi quyidagicha aniqlanadi: