O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, surxondaryo viloyati kasbiy ta`limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi oltisoy tuma ni 2-sonli kasb-hunar maktabi

Kontaktorlar ishlatilishini tekshtrish bir qutbli kontaktorni boshqarish sxemasi ko‘rsatilgan. Kontaktorning KM asosiy kontaktlari dvigatel M zanjiriga ulangan, g‘altak esa boshqarish tugmalari SB1, SB2 va yordamchi kontaktlar SQ orqali boshqarish zanjiriga ketma-ket ulangan. tuzilish sxemasi ko‘rsatilgan, bu erda kontaktor oniy uchirilishida, o‘zak 14 ga o‘rnatilgan g‘altakka 15 dan kuchlanish o‘zilganida va harakatdagi tizim, prujina 11 ta’sirida me’yorli holatga keladi. 2 va7 orasida paydo bo‘lgan yoy izolyasiyali to‘siqlar 4, kamerada 5 sinadi. YOyni kamera ichiga tortish magnit tizimi tashkil qilgan magnit maydoni hisobiga sodir bo‘ladi, bu asosiy zanjirga ketma-ket ulangan g‘altak 16, po‘lat o‘zak 1 va qutb uchlaridan 17 iborat. Kameradan chiqishda ionlashgan gazlarni kamera tashqarisiga chiqishini cheklovchi, alanga so‘ndirish panjara 3 o‘rnatilgan.
Kontaktorni ulash uchun g‘altak 13 qisqichlariga kuchlanish tugma SB1 ni bosish orqali kuchlanish uzatiladi. YAkorni 10 o‘zakka tortuvchi g‘altak magnit oqimi tashkil topadi. YAkorga harakatlanuvchi, kontakt mahkamlangan, harakatsiz kontaktga 2 tutashgach o‘ning yuzasida sirpanadi va kontaktlar yuzasidagi parda oksidlarni buzadi. Kontaktlarning zichlanishini prujina 8 yaratadi.
Kontaktorlarning kumush qoplamasi 6 o‘tish qarshiligining minimal bo‘lishini ta’minlaydi. Ayrim hollarda qoplamalar yoyga bardoshli metallqoplamali bo‘ladi.



a) b)
20.1- rasm. Elekt magnitli kontaktor:
a) – bir qutbli kontaktor; b) – shartli konustriktiv tuzilish sxemasi.

Kontaktor ulangan holatda o‘zining g‘altagi bilan ushlanib to‘radi. Kontaktor ushlanib bo‘lgach keyin yordamchi kontaktlar 12 (SQ) ulanadi, (knopka) SB1 ni tugmanitutashtiriladi shu sababli, ishga tushirishni tugmani bo‘shatigganda ham g‘altak zanjiri 15 ajralib ketmaydi. YAkor 10 magnitlanmaydigan lato‘ndan 9 qoplama o‘rnatilgan, bu o‘zakda tortilish hisobiga qoldiq induksiya kamayishini ta’minlaydi. SHo‘nday qilib g‘altak 15 dan kuchlanish olinganida yakor yopshishib qolmaydi. Boshqarish zanjirida sezilarli darajada kamaysa yoki yo‘q bo‘lib qolsa kontaktor avtomat ravishda uchadi. Kontaktorni uchirish uchun SB2 tugmaga bosish etarli, u g‘altak 15 iste’mol zanjirini ajratadi.

Kontaktorni boshqarish zanjiri birlamchi zanjirdan iste’mol qilishi mumkin. Ko‘rib chiqilgan sxemada elektrdvigatel himoyasi QF avtomat o‘chirgich orqali amalga oshiriladi. Barcha sanoat korxonalarida qo‘llaniladigan kontaktorlar to‘rlari: o‘zgaruvchan tokda KT, KTP, KTB ; o‘zgarmas tokda KP, KPV, KPD; o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tokda KM, RPK, KN. Buriluvchi to‘rdagi kontaktorlar keng qo‘llaniladi KT6000 magnitli purkovchi va teshik kamerali va KT7000 yoy sindirgichli panjarali, og‘ir holatda o‘zgaruvchan zanjir tokida ishlovchi (to‘ri AS-3, AS-4) 10.9- rasmda, KT6000 tuzilish sxemasi ko‘rsatilgan.