O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

Assimilyatsiya va Dissimilyatsiya jarayoni.
Moddalar almashinuvi bir- biriga chambarchas bog’liq bo'lgan holda
ikki ya'ni assimilyatsiya va dissimilyatsiya jarayonida o'tadi.
Assimilyatsiya - murakkab kimyoviy jarayon bo’lib, buning natijasida
tashqi muhitdan kirgan organik va anorganik moddalarni organizmga
xos spetsifik: oqsillar, nuklein kislotalar, yog’lar, karbonsuvlar va
boshqa moddalarni hosil qilishdir. Bu jarayon organizmni o’sishini,
rivojlanishini, yangilanishini ta'minlaydi.
Ovqat moddalari tarkibiy qismlarining hujayralarga o'tishi
assimilyatsiya yoki anabolizm deyiladi.
Bu jarayon natijasida hujayralarning tarkibiy qismlari yangilanadi ular
ko'payadi.
Organizm qancha yosh bo'lsa unda assimlyatsiya jarayoni shuncha
aktiv o'tadi. Bu esa yosh organizmning o'sishi va rivojlanishini
ta'minlaydi
Ovqat moddalarining ma'lum qismi assimlyatsiya jaryoni natijasida
hujayralarning eskirgan qismlari yangilanishi, hamda zapas holda
to'qimalarda saqlanadigan energiya beruvchi moddalar - glikogen, ATF,
KF sintez qilinishi uchun sarflanadi.
Dissimilyatsiya - bu organizmdagi murakkab organik moddalarni
parchalanishi va ularning oxirgi mahsulotlari: CO2, H2O, NH3,
siydikchil, kreatinin, siydik kislotasi va boshqalarga aylanishi.
Hujayralar eskirgan tarkibiy qismlarining parchalanishi dissimlyatsiya
yoki katabolizm. Buning natijasida energiya hosil bo'ladi va bu energiya 7
assimlyatsiya jarayoni uchun sarflanadi. Dissimlyatsiya jarayoni
natijasida hosil bo'lgan qoldiqlar moddalar ayirish organlari orqali
tashqariga chiqariladi.
Assimilyatsiya va dissimilyatsiya jarayonlar orasidagi uzviy
bog’lanish to’qimalarni doimiy yangilanishini ta'minlaydi.
Dissimilyatsiya jarayonini assimilyatsiyadan ustun turishi patologik
holatlarda (ochlik, infeksion kasalliklar va boshqalar) kuzatiladi va
ozishga olib keladi.