O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

A vitamini hayvon va odam organizmining o'sishi va
rivojlanishida, hujayralarning bo'linib ko'payishida, epiteliy
to'qimasining (terining ustki qavati, nafas yo'llari, ovqat hazm qilish
organlarining ichki shilliq qavati) funksional holatini normal saqlashda,
ko'z o'tkirligining yaxshi bo'lishini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega.
Organizmda bu vitamin yetishmaganda teri quruqlashib yoriladi, nafas
yo'llari va oshqozon-ichak ichki qavatining yallig'lanish kasalliklari
yuzaga keladi, tishi, sochi chiqishi o'zgaradi, o'pkasi va ichaklari
zararlanadi. Ko'rish o'tkirligi pasayadi, ayniqsa, odam qorong'ida yaxshi
ko'ra olmaydi. Shapko'rlik kasalligi paydo bo'ladi. Bolalar va o'smirlar
organizmining o'sishi va rivojlanishi susayadi. Odam 1 sutkada 1 mg
miqdorda vitamin A olishi kerak.
В guruh vitaminlarga B1 (tiamin), B2 (riboflavin), B6, B12, B15 va
boshqalar kiradi. Vitamin B uglevodlar almashinuvi jarayonlariga ta'sir
etadi. U uglevodlar jadal almashinadigan organlarning nerv sistemasi,
yurak muskullarning normal hayoti uchun zarur. 17
B1 vitamini (tiamin) markaziy nerv sistemasida qo'zg'alish va
tormozlanish jarayonlari normal o'tishida, odamning aqliy faoliyati
yaxshi bo'lishida muhim o'rin tutadi. Agar u kundalik ovqat tarkibida
yetarli miqdorda bo'lmasa, odamda gipovitaminoz Bl kasalligi yuzaga
keladi. Buning belgilari oyoq-qo'l muskullarining uvishib og'rishi,
holsizlik, tez charchash, odamning aqliy faoliyati pasayishi, ya'ni
o'zlashtirish, esda saqlash, e'tiborni muhim masalaga jalb etish kabi
qobiliyatlarning pasayishidir. U arzimagan narsaga jahli chiqadigan
bo'lib qoladi. Bu vitamin uzoq muddat davomida yetishmasa, avitaminoz
B1, ya'ni beri-beri degan kasallik yuzaga keladi. Bunda nerv
sistemasidagi o'zgarish oqibatida nerv tolalari falajlanadi, terida
sezuvchanlik oldiniga kuchayadi, so'ngra yo'qoladi, qo'l-oyoq
muskullarining harakati kuchsizlanadi. Odam oyog'ini yaxshi ko'tara
olmaydi va u qadamini kalta-kalta, xuddi oyog'iga kishan solingan
odamga o'xshab bosadi. Bu vitamin guruch po'stlog'ida, bug'doy non,
loviya, no'xat, tuxum sarig'i, yong'oq, mol jigari tarkibida bo'ladi.