O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

Suv, vitamin va mineral tuzlarning organizmdagi
ahamiyati.
Suv odam organizmining barcha hujayra va to'qimalarining tarkibiy
qismiga kiradi. Har bir to'qimaning fiziologik xossasiga ko'ra, uning
tarkibidagi suv miqdori turlicha bo'ladi.
qonning 92% suyaklarning 22% miya to'qimasining 84% tana muskullarining 70% suvdan iborat.
Katta yoshdagi odamlar tanasining 50-60%ni suv tashkil qiladi,
yoshlarning tanasida esa miqdor bundan ko'proq bo'ladi. Masalan,
chaqaloqni tana massasining 80% ni suv tashkil etadi. Suv erituvchanlik
xossasiga ega. Organizmdagi barcha kimyoviy moddalarning aksariyat
qismi qon plazmasidagi, hujayralarning porotoplazmasidagi suvda
erigan holda bo'ladi. Shuning uchun suv moddalar almashinuvida
muhim rol o'ynaydi.
Agar odam mutlaqo ovqatlanmasa, lekin suvni meyorida istemol
qilsa 40-45 kungacha ya'ni uning tana massasi 40% kamayguncha
yashashi mumkin, Aksincha, ovqat meyorida bo'lib suv iste'mol
qilinmasa tana massasi 20-22% kamaysa bir haftagacha yetar yetmas
halok bo'lishi mumkin.
Mineral tuzlar odam tanasining barcha hujayra va to'qimalar
tarkibida bo'ladi. Makroelementlar Na, Cl, Ca, K P, Fe
Bular qon hujayrasi ayniqsa suyaklar tarkibida ko'p miqdorda bo'ladi. 14
mikroelementlar Mn, Co, Cu, Ag, kabilar kiradi. Bular qon, hujayra va suyaklar tarkibida oz miqdorda bo'ladi. Ca va P tuzlari suyak tarkibida ko’p bo'ladi. Ular suyaklarning qattiqligini va mustahkamligini ta'minlaydi. Bundan tashqari, Ca nerv va muskullar qo'zgaluvchanligini muvozanlashtirib turadi.
Organizmda Ca kamaysa nerv va muskullarning qo'zg’aluvchanligi
kuchayadi, Bu tana muskullarining tirishishiga sabab bo'ladi. Fe
moddalari qizil qon tanachalarining tarkibiga kiradi.
Natriyni biologik vazifalari xilma-xildir. Asosan u hujayra
tashqari suyukliklarda (limfa va qon zardobida) ko’pdir va protoplazma
hamda biologik suyuqliklarda doimiy osmotik bosim muvozanatini
belgilaydi. Natriy suv-tuz almashinuvida muhim rol uynaydi.