O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

CHuchuk qalampir. Yangi uzilgan chuchuk qalam’ir standart talabiga ko‘ra iste’mol qilish uchun va qayta ishlash uchun to‘shiriladi. Ular toza, sog‘lom bo‘lishi, shakli va rangi jihatdan navga mos kelishi, ta’mi shirinroq yoki sal achchiqroq bo‘lishi, meva bandi cho‘zinchoq shaklli navlarda 6 sm gacha va yumaloqlarida esa 4 sm gacha bo‘lishi mumkin.
Bir partiyada sal so‘ligan, lekin burishmagan yoki sal tirnalganlar ko‘pi bilan 10%, shuningdek, belgilangan o‘lchamlardan farq qiladiganlarining 5% gacha aralashishiga ruxsat etiladi.
Kartoshka. Kartoshkaning asosiy sifat ko‘rsatkichi uning tashqi ko‘rinishi, o‘lchamlari, yo‘l qo‘yiladigan nuqsonlari, tozaligi hisoblanadi. Tuganaklarning tashqi ko‘rinishi butun, quruq, toza, sog‘lom, o‘sib ketmagan, so‘limagan, kechki navlarning po‘sti qalin bo‘lishi kerak. Tugunaklarning o‘lchami ularning shakllari va ekiladigan mintaqalariga ko‘ra tabaqalashtirilgan. O‘rta Osiyo uchun tugunaklarining diametri ertagi kartoshkaning yumaloq-oval shakli uchun 30 mm ga, kechkisini 35 mm ga, cho‘ziq shakldagisi uchun esa shunga muvofiq ravishda 25-30 mm ga to‘gri kelishi kerak. Belgilangan o‘lchamlardan kichik bo‘lishidagi tafovut 10-20 mm (lekin ko‘pi bilan 5%) bo‘lishiga ruxsat etiladi. O‘sib ketgan va 2 sm² dan ko‘p miqdorda ko‘kish tus olgan tugunaklar 2% gacha
bo‘lishiga ruxsat etiladi.
Ho‘l, quruq va halqali chirish kasalliklari va fitoftor bilan zararlangan tugunaklarning bo‘lishiga ruxsat etilmaydi. Sovuq urgan, nami qochgan tugunaklarning aralashib qolishiga ham yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Tugunaklarga yopishgan tuproq miqdori ham 1% dan oshmasligi lozim.
poliz mahsulotlarining sifatiga qo‘yiladigan asosiy talablar quyilagilardan iborat.
Qovun. Yangi uzilgan xo‘raki qovunlar yaxshi pishgan, kasallik belgilari yo‘q bo‘lishi lozim. Ertagi, mayda hosilli, duksimon navlarning diametri kamida 10 va o‘rtagi, kechki, shuningdek, yumaloq oval shakldagilarniki 15 sm bo‘lishi kerak.
Tirnalgan va qirqilgan joylari bitib qolgan qovunlar yaroqli hisoblanadi. Bir partiyada yengil zararlangan qovunlar 5% gacha bo‘lishiga va bir xil muddatda pishadigan boshqa navlardan 10% gacha aralashishiga ruxsat etiladi.
Tarvuz. Yangi uzilgan tarvuzlar yetilgan, yaxlit, sershira, miqti etli, po‘stining rangi va yarqiroqligi shu navga mos kelishi lozim. Eng katta tarvuzning diametri kamida 15, ertagi navlar uchun kamida 12 sm belgilangan.
Yuklab jo‘natiladigan joylarda bir partiyada pishib o‘tib ketgan va pishmagan tarvuzlarning miqdori 3% gacha bo‘lishiga ruxsat etiladi. Yengil zararlangan tarvuzlar ortilmaydi. Tashish vaqtida yengil shikastlangan tarvuzlar 8% gacha bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi.
Bir partiyaga bir muddatda pishadigan boshqa navlardan 10% gacha aralashgan bo‘lishi mumkin. Bosilgan, ezilgan, yorilgan, kasallik va zararkunandalardan zararlangan hamda chirigan tarvuzlar standart hisoblanmaydi.

Nazorat savollari

1. 
   Sifatni belgilashda va ko‘rsatishda qo‘llaniladigan iboralar?
   
2. 
   Mahsulotning sifat ko‘rsatgichlari va uni boshqarish.
   
3. 
   Mahsulotdagi nuqsonlarni farqlash va sinflari.
   
4. 
   Mahsulotni ozuqaviy va energetik qiymati.
   
5. 
   Sabzavot va poliz mahsulotlarining sifatiga qo‘yiladigan asosiy talablar nimalardan iborat?
   

25-ma’ruza: Quritilgan meva mahsulotlarini saqlash omborlariga qabul qilish tartibini