O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

xoro munosabatlariga bag'ishlangan IX bobi tarix fani uchun, ayniqsa, 
katta ahamiyatga ega.
Mahalliy mualliflar orasida Munis va Ogahiylarning tarixiy asarlari 
ham tarix uchun muhim manba hisoblanadi. Munisning «Firdavs ul- 
iqbol» deb ataluvchi tarixiy asari 1806-yili Eltuzarxonning topshirig'i 
bilan yozilgan. AsarXivaning XVI asrdan 1812-yilgacha bolgan tari- 
xiri qamrab olgan. Munis vafot etgach, xonlik tarixini yozish ishini Oga- 
hiy davom ettirgan. U bitgan tarixiy asar «Shohidi iqbol» deb atalib, 
o'zida 1872-yilgacha bolgan tarixni aks ettiradi. Xudoyberdi Avaz Mu- 
hammadning 1831 - 1832-yillarda yozilgan «Dili g'aroyib» asari ham 
Xiva xonligi, uning shaharlari haqida muhim ma’lumotlar beradi. Xiva 
xonligining 1872 - 1911-yillardagi tarixini Xiva xoni Asfandiyorxon- 
nirg topshirig'i bilan 1912-yili Yusufbek Bayoniy yaratgan.
Xiva tarixi bo'vicha rossivalik mualliflarning asarlari.
1725-yili Xiva- 
ga Rossiya elchisi bo'lib kelgan Florio Beneveni esdaliklarida ilmiy 
jihatdan muhim ma’lumotlar yozib qoldirilgan. 1793 - 1794-yillarda 
Orenburgdan Xivaga oftalmolog vrach Blankennagel taklif etilgan. U 
xonning ko'zi ojiz bo'lib qolgan amakisini davolagan. U yozib qoldirgan 
esdalik ma’lumotlar juda qimmatli edi.
Rossiya elchisi sifatida Xiva xonligiga 1819-yili kelgan N.I.Murav­
yov ham yozib qoldirgan esdaliklar eng qimmatli manbalar qatorida 
turadi. «Esdaliklar» Xiva to'g'risida, qadimiy obidalar, davlat boshqa- 
ruvi tizimi, hunarmandchilik va savdo-sotiq to'g'risida batafsil ma’lumot- 
lardan iborat. Shuning uchun bu kitob fransuz va nemis tillariga ham 
tarjima qilingandi. Muallif asarida o'zbek xalqiga xos xususiyatlar haqi­
da to'xtalib, o'zbeklarni