О‘zbyekiston Ryespublikasi Oliy va О‘rta maxsus ta’lim Vazirligi

Tarmoq ichidagi savdo va tarmoqlararo savdoning farqlari
Tarmoq ichidagi savdo – bu mamlakatlar о‘rtasida bir tarmoqning diffyeryenцiyalashgan mahsulotlari bilan savdo qilishidir.


2.4.2.-rasm. Tarmoqlararo savdo
T armoqlararo savdo mamlakatlarning turli tarmoqlarning gomogyen mahsulotlari bilan savdo qilishidir.
Tarmoq ichidagi savdo asosan diffyeryenцiyalashgan tovarlar bilan amalga oshadi, ba’zi vaziyatlarda gomogyen tovarlar bilan ham amalga oshishi mumkin. Bunga sabab sifatida transport xarajatlarini qisqartirish va mavsumdagi farq bо‘lishi mumkin. 1 va 2 mamlakatlarda bir tovarni ishlab chiqaruvchilar (S, S') va istye’molchilar (D i D') jug‘rofiy jihatdan rasmdagidyek joylashgan. SD' masofa D'S' masofadan syezilarli darajada qisqa bо‘lganligi sababli ikkinchi mamlakat uchun tovarni о‘z ishlab chiqaruvchisidan sotib olgan kо‘ra xorijdan import qilish foydaliroq bо‘ladi.
SHimoliy va janubiy yarim sharda yil fasllari turli paytga tо‘g‘ri kyeladi, ya’ni Braziliya о‘zining qishloq xо‘jaligi mahsulotlarini yig‘im paytida AQSHga eksport qiladi va AQSHda yig‘im paytida AQSHdan sotib oladi.
Diffyeryenцiyalashgan tovarlar bilan tarmoq ichidagi savdoni sabablari quyidagilar:

• 
  Istye’molchilar istak va hoxishlari har xil;
  
• 
  Kyesishuvchi talab;
  
• 
  Kyeng kо‘lamda ishlab chiqarish effyekti
  

Lindyerning kyesishuvchi talab nazariyasi
Kyesishuvchi talab nazariyasi bu xalqaro savdoni talab tomonidan tushuntiruvchi kamdan kam nazariyalarning biridir. Bu nazariyaga kо‘ra mamlakat eksporti importyor-mamlakatdagi talabga bog‘liq.
Kamdan kam tovarlar faqat eksport uchun ishlab chiqariladi. Tovarlarning asosiy qismi ichki bozorda sotiladi, ichki istye’mol tо‘liq qondirilgandan kyeyingina bu tovar eksport qilinadi. Bu tovarni xorijiy mamlakatlarda sotishda bu mamlakatdagi talab tarkibi о‘z mamlakatidagi talab о‘xshash bо‘lgan mamlakatni tanlash maqsadga muvofiq. Ikki mamlakatda talab tarkibi kо‘proq daromad darajasiga bog‘liq bо‘ladi, daromad qanchalik yuqori bо‘lsa sifatli tovarga bо‘lgan talab ortib boradi.