Переферия ва офис курилмаларини

ELEKTR TA`MINOTI BLOKI SXEMOTEXNIKASI

Personal komp’yuterlarda tok manbai blokiga uchta asosiy funktsiya yuklangan:

- personalp komp’yuterni elektr energiyasi bilan taminlash ;
- ichki sistemalarni sovutish ;
- ichki komponentlarni himoyalash.
Tok manbai blokini asosiy masalasi personal komp’yuterni elektr energiyasi bilan taminlashdir. U 220 V o’zgaruvchi tokni 5 va 12 V o’zgarmas tokga aylantirib beradi.
AQH va boshqa ba’zi mamlakatlarda tarmoqda 120 V bo’lganligi sababli, 120 V ni 5 V yoki 12 V ga aylantiriladi. 5 va 12 V kuchlanishlar personal komp’yuter qurilmalarida foydalinadi. Komp’yuterga o’rnatilgan tok manbai bloki komp’yuter sistema blokini sovutishda muhim rol o’ynaydi chunki blokni vintelyatori komp’yuterni ichki havosini so’rib tashqariga chiqirishga mo’ljalangan.
Xajjatda olib qaralsa sistema blokida tok manbai korpusni yuqori qismida joylashgan. Ma’lumki komp’yuter sistema blokidagi qurilmalardan ajralib chiqayotgan issiqlik yuqoriga qarab ko’tariladi. Yuqoridagi tok manbai blokidagi vintilyator shu issiqlikni tashqariga uzatadi.
Personal komp’yuter agar normadagi elekt kuchlanishi bo’lmasa ishga tushmaydi. Chunki tok manbai bloki energiya bermaydi. Agar unga normadan ortiq kuchlanish ulansa, undan hid chiqib, kuyganini bildiradi.


ELEKTR TA`MINOTI BLOKI UMUMIY KO’RINISHI VA TASHKIL ETUVCHILARI

Hozirda ishlab chiqarilayotgan IBM personal komp’yuterlarida manbai bloki to’rtburchakli karobka sifatida bo’lib sistema blokini yuqori qismiga joylashtiriladi.

Tok manbai blokini yuqori qismida vintelyatsiya teshigini kirishi va etiketkasi joylashgan. Vintelyatsiya teshiklari aylana kontsentrik teshiklardan iborat bo’lib hovoni chiqarish teshiklari bo’lib xizmat qiladi.
Tok manbai etketkasida tanishish uchun zarur bo’lgan uni quvvati ko’rsatilgan.
Komp’yuter eski yoki yangi variantiga qarab unda tok manbaini ishga tushirish sistemasi ikki xil. Eski sistemalarda tok manbai blokida maxsus pereklyuchatel mavjud. U yordamida tok manbai bloki elektr tarmog'iga ulanadi yoki uziladi. Buning uchun pereklyuchatel "on"-ulangan, yoki "off" uzulgan holatga ishlaydi. Yangi sistemalarda esa bu sistema bloki oldiga o’rnatilgan knopkalar yordamida amalga oshiriladi.
Tok manbai blokini orqa tomonida elektr toki keluvchi razyom va monitorga tok chiqaruvchi razetka bor. Uni ichki tomonida bir nechta kabellar chiqqan bo’lib ular turli kontaktli ikkita 6 kontaktli razyom va 4 ta 4 kontaktli razyomlardir. 6 kontaktli razyom komp’yuter asosiy platasiga tok berish uchun ishlatiladi.
4-kontaktli razyomlar diskovodlarni elekr energiyasi bilan taminlash uchun zarur. Bu razyomlarni diskavodlarga ulashda adashib bo’lmaydi, chunki maxsus fazasi mavjud.
Tok manbai blokini quvvati vattlarda o’lchalanadi. Komp’yuterni tashkil etgan har bir elektron qurilmasi ma’lum vatt elektr energiyasini istimol qiladi.
Agar tok manbai berayotgan quvvat komp’yuter qurilmalariga etarli bo’lmasa u effektiv ishlay olmaydi yoki komp’yuter umuman ishlamaydi.
Standart personal komp’yuterlar tok manbai bloki quvvati 63.5 Vt ga mo’ljallangan.
Shuning uchun komp’yuterga tashqi qurilmalarni ulashda yuqoridagi quvvatni e`tiborga olish kerak. Agar keragidan ortiqcha tashqi qurilmalar ulansa tok manbai bloki ishdan chiqishi mumkií.
Hozirda ulanishi mumkin bo’lgan tashqi qurilmalarni e`tiborga olib quvvatliroq tok manbai bloklari qo’yilmoqda. Masalan AT sistemali komp’yuterlarda 200 Vt li elektr tok manbai qo’yilmoqda.
Eng qulay himoya vositasi uzliksiz tok manbai qurilmasini qo’llashdir. U faqat ma’lum vaqtda komp’yuter qurilmalarini tok bilan taminlashdan tashqari, u kuchlanish tushishlaridan ham asosiy platani saqlaydi. Ularni turli variantlari mavjud bo’lib ularni qancha vaqtgacha elektr toki bilan komp’yuter qurilmalarni ta’minlab turishi har xil. Chiqish quvvatlari ham har xil.