Respublikasí xalíq bilimlendiriw

Ullı Britaniya jergilikli finansı jáne onıń quramı

Angliyanıń finanslıq quramınıń úshinshi bólegin mhalliy byudjet quraydı. Olar ekonomikalıq hám social rawajlanıwǵa ulıwma mámleketlik hám jergilikli finansresurslarini tartadı.

Angliyada jergilikli húkimet 4 tiykarǵı dáramat dáregi:

- Oraylıq húkimet subsidiyalari

- Turaq-jay salıǵı

- Háreketleniwshi múlk tariflari hám litsenziyalar satıwdan túsken dáramatlar

-Salıqlar

75% ǵárejetler mámleket subsidiyalari tárepinen finanslastiriladi.

Háreketleniwshi múlk tariflari háreketleniwshi múlk iyelerinen alınatuǵın salıqlar bolıp esaplanadı. Bul múlk bahası xar 5 jılda qayta bahalanadı. Tariflar oraylıq húkimet tárepinen ornatıladı.

Angliyada kóshpelis penenmúlk salıqqa tartıladı, jas balaları 2 den kop úylerge chegirmalar bar, kem támiyinlengen fuqorolarga salıq 100% ge shekem chegirilishi múmkin.

1997-1998-jıllar jergilikli húkimet ǵárejetleri 76900 mln Angliya funt sterlingin shólkemlesken. Bul mámleket ǵárejetleriniń ¼ bólegine tog'ri keledi. Jergilikli finansbyudjeti sırtdaǵı fondler esabınan da shakillanishi múmkin. Angliya finansınıń aqırǵı bólegi mámleket shólkemleri finansı bolıp tabıladı. Mámleket karporatsiyalari, shólkemleri hám basqalar.

Ullı Britaniya dáramatlar hám ǵárejetler sisteması

Angliyada mámleket dáramatlarınıń basdáregi salıqlar bolıp tabıladı:

- Dáramat salig'I

-Kapital salıǵı

-Qıysıq salıqlar (KKS, hákisiz, bojlar)

-Mámleket sugurta tólewleri

-Angliya salıq sisteması

-Uzaq múddetli investitsiyalardı toltırıwda kómeklasiwshi

- Isleytuǵınlardı qollaw

- Ádil bolıw kerek

- Angliyanıń fiscal siyasatı

Angliya fiscal siyasatı 2 qaǵıydaǵa ámel etedi.

-Altın qaǵıyda - tek investitsion maqsetler ushın zayomlar shıǵarıwǵa ruxsat beriw.

-Uzaq múddetli investitsiya qaǵıydası -milliy qarız ekonomikalıq sikil dawamında stabil bolıwı kerek.

2000 - 2001 finansjılı ushın Angliya mámleket byudjeti fiscal stabellik kodeksin qabılladı. Fiscal ssiyosat hám mámleket qarızların basqarıwda 5 principke ámel qiloinadi:

-Fiskal siyasatti orınlaw hám ommaga tanıstırıwda anıqlılıq hám maqsetlilik

- Fiskal siyasattiń ekonomikalıq tásiri protsesining stabelligi

- Mámleket finansın basqarıw uvhun juwapkerlik

-Milletler ortasında ádillik

-Sheshimler qabıllaw hám fiscal siyasatti orınlawda operativlik

2000 - 2001 finansjıllarında Angliya mámleket byudjetiniń daǵaza etiliwi salıqqa tartıwdıń ózgeriwi, miynetin, isbilermenlikti, shańaraqtı saqlap qoilishga xoshametlewdi qollaydı.

1998 - 1999 jıl Angliya byudjetinde salıq sistemasında hám pensiya tólew boyınsha bir qansha ózgerisler júz bergen. Maqset miynetti qóllaw bolǵan. Bunda adamlar jaǵdayı, jumıssızlıq pensiyası hám ash haqi talqılaw etilgen. Mámleket salıqlar sistemasına ózgertiwler kiritip jarlılıqtı kemeytiw millet mápin asırıwǵa háreket etken.

Byudjette tómendegi ózgerisler etiliwi joybarlastırılǵan:

- 2000 jıl oktyabrge shekem berilgen jańa salıq kreditleri hám aldınǵı oygi kreditler almastırıladı

- Jańa, balalardı tárbiyalaw salıq krediti balalardı tárbiyalaw boyınsha balalardı tárbiyalaw boyınsha oul járdemin kóbeytiwge shaqırıladı

-2000- jıl mámleket sug'gurta tap;lovlari sturukturasida basreforma ótkeriledi

Bul Sistema ápiwayılasadı hám unamsız effektler alıp taslanadı.