Rivojlantirish institu ti


„ 0 ‘rmon  m am lakati",  „Vina  mamlakati"


bet8/253
Sana16.07.2021
Hajmi
#120939
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   253
Bog'liq
2 5404569494171419775

„ 0 ‘rmon  m am lakati",  „Vina  mamlakati"  deb  atab  (40°  shim oliy 
kengliklargacha  suzishgan),  u  yerlarning  tabiati,  aholisi  va  ularning 
m a sh g ‘u lo tla ri  t o ‘g ‘risida  m a ’lu m o t  yozib  q o ld irg a n la r.  A yrim  
m a ’lum otlarga  k o ‘ra  ular  o ‘z  sayohatlarini  uzoq  yillar  davom ida  sir 
saqlaganlar.
A rablar  m o h ir  dengizchi  b o ‘lishgan.  U lar  711-  yildan  boshlab 
P iren ey   yarim oroliga,  A tlantika  okeaniga,  H in d   okeani  b o ‘ylab 
M adagaskar oroligacha,  O siyoni jan u b id an  aylanib o ‘tib X itoygacha 
suzib borishgan.  Sayyohlar borib ko‘rgan va eshitgan m am lakatlarining 
ta b ia ti,  ah o lisi,  u larn in g   u rf-o d a tlari,  nim a  bilan  sh u g ‘ullanishi 
to ‘g ‘risida geografik m a ’lu m o tlar to ‘plashgan.
0 ‘rta Osiyo G ‘arb bilan Sharqni bog‘lovchi  Buyuk ipak yoMining 
m arkazida joylashganligi  fan  va  m adaniyatning taraqqiyotiga  ijobiy 
ta ’sir etdi. 0 ‘rta asrlarda yashab ijod etgan  A l-Farg‘oniy, Al-Xorazmiy, 
Ibn Sino,  Beruniy,  M irzo Ulug‘bek singari vatandoshlarim izning jahon 
m adaniyati  va  faniga  q o ‘shgan  hissalari  beqiyosdir.  U larning  ilmiy- 
merosi to ‘g‘risida H.  Hasanov o ‘zining „Sayyoh olim lar" asarida ancha 
toMiq  m a ’lu m o t  berg an lar.  A l-F arg‘oniy  (IX  asr)  astro n o m iy a , 
geografiya  va  m atem atikaga  o id  yirik  asarlar yozgan.  D aryolardagi 
suv sarfini oM chaydigan „N ilo m er"  qurilm asini N il daryosi  m isolida 
ixtiro etgan. Algebraning asoschisi Al-Xorazmiy (780 — 850) oMkamiz 
geografiyasining  asoschisi hisoblangan.  U ning „Suratl-Arz"  („Yerning 
surati")  nom li asarida geografik obyektlar:  shahar va qishloqlar, daryo 
va koMlar, dengiz,  aholi va ularning m ashg‘ulotlari  haqida m a ’lum ot 
beriladi.  U n in g   Q uyosh  soati,  astrologiya,  astronom ik  kataloglar 
haqidagi m a’lum otlar bcrilgan asarlari ham   mavjud.  U  M a’m un (813— 
833-  yillarda  hokim lik  qilgan)  tashabbusi  bilan  Bog‘dod  shahrida 
tashkil etilgan 0 ‘rta S harqning  ilk akadem iyasi —  „Bayt u l-h ik m a t 
(„D o n ish m an d lar uyi“ )ning a ’zosi va rahbari boMgan.
Q om uschi olim Abu Rayhon Beruniy  150 dan ortiq asarlar muallifi. 
U  0 ‘rta  S h arqda  birinchi  boMib,  geliosentrik g ‘oyani  targMb  etgan. 
Y er oM cham larini hisoblagan va A m erika m aterigining  m avjudligini 
nazariy jih atdan bashorat qilgan. Geografik uzunliklam i trigonom etrik 
yo‘l bilan aniqlash usulini bayon qilgan.  Birinchi boMib 0 ‘rta Sharqda 
Shim oliy yarim sharning (5  m etrlik) globusini yasagan,  m ineralogiya 
va geodeziya  kabi fanlarga asos solgan.  Q oraqum   relyefining paydo 
boMishi  A m udaryoning  faoliyati  bilan  bogMiqligini  bayon  qiladi. 
B eruniyning „Q it’alar g o ‘yo suv sat hi da suzib yurgan daraxt barglari 
singari  b ir-b iri  to m o n   yaqinlashib  yoki  uzoqlashib  sekin  harakatda 
boMadi", degan fikri  hozirgi davrda ju d a katta aham iyatga ega boMgan 

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish