Sana yil Geofrafiya fani Sinf: 9

O’quv tarbiya ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: _____ __________
Sana ___ ______”_________-yil Geofrafiya fani Sinf: 9_______


9- Mavzu: Aholisining yosh, jinsi,irqi,etnik,diniy va hududiy tarkiblari
I. Darsning maqsadi:
a) Ta’limiy: O`quvchilarga yer shari aholisining yoshi,jinsi,irqi,etnik,diniy tafovutlari haqida ma`lumot berish.
b) Tarbiyaviy: O`quvchilarga mustaqil fikr yuritishni, olgan bilimlarini hayot bilan bog`lay olishni, ilmiy dunyoqarashlarini shakllantirish, estetik did axloqiy sifatlarini kasb-hunarga bo`lgan qiziqishlarini tashkil toptirish
v) Rivojlantiruvchi: Mustaqil ishlash va fikrlash orqali bilim olishga, xotirani mustahkamlashga, tez fikrlashga o`rgatish, fanga qiziqishini ortirish.
II. Darsning turi: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
III. Darsning usuli: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash.
IV. Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, globus, xarita.
V. Didaktik jihoz: Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar.
VI. Texnik jihoz: Kadoskop, kompyuter, diaproyektor ekran.
VII. Dars uchun talab etiladigan vaqt: 45 daqiqa:
Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	daqiqa
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik	daqiqa
Yangi mavzuni yoritish	daqiqa
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish	daqiqa
Darsni yakunlash	daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	daqiqa

VIII. Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism: a)salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi.
2. Uyga vazifani so`rab baholash: a) og`zaki so`rov b)daftarni tekshirish
v) tarqatma materiallar orqali g) misollar yechish e) amaliy.
IX. O’tilgan mavzuni takrorlash.1. Aholi soni juda kaita va kichik bo'lgan dunyo regionlarini aniqlang.2. Jahon aholisining tabiiy harakatiga xos umumiy xususiyatlar to'g'risida sozlab bering.7. Jahon regionlari va ayrim mamlakatlarida o'rtacha umr davri qanday?
X. Yangi mavzu bayonining qisqacha mazmuni: Aholining yosh-jins tarkibi unga xos belgilar ichida eng muhimi hisoblanadi. Chunki yoshga qarab aholining jamiyatda tutgan o mi va ahamiyati baholanadi. Butun dunyoda erkaklaming soni ayollaming soniga nisbatan qariyb 46 mln.ga koproqdir. Lekin ayrim qii’alar, regionlarda erkaklar bilan ayollar o`rtasidagi farq seziiarli darajada Bolalar yoshlarida barcha materik va regionlarda o‘g‘il bolalaming ustunligi ku zga tashlanadi Dunyoda 0-14 yoshda har 1000 qizga 1070 o‘g‘il bola to'g'ri keladi. Ushbu ko'rsatkich Yevropada (1064;, Osiyoda (1058) hamda Avstraliya va Okeaniya (1059)da undan ham yuqon Faqat Afrika (1008) va Amerika (1039)da nisbatan past daraja bilan ifodalanadi. Bolalar yoshlaridagi farqning kelib chiqishida tug'ilgan har 1000 go'dakrimg 520 tasi o'g'il bolalardan iborat
bo'lishligi hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi.Aholining, asosan, mehnatga layoqatli yoshdagi qismidan tashkil topgan 15-65 yoshda dunyo bo yicha har 1000 ayolga 1020 ta erkak to'g'ri keladi.Ma’lumki, dunyo mamlakatlarining ko'pchiligida mehnatga layoqatli yoshdae i aholi qatoiiga erkaklaming 16-59 yoshdagi va ayollaming 16-54 yoshdagi qismi kiradi. Yuqorida keltirilgan jadvalda 15-64 yoshdagi aholi ulushi mehnatga layoqatli aholi ulushidan ma’lum miqdorda ko'p. Lekin ma’lum hisob-kitoblar yordamida ular o'rtasidagi farqni qisqartirish va natijada mehnat resurslari salmog'iru laxmman aniqlash mumkin. Ana shunday yondashuv yordamida materik va okeanlar hamda ayrim mamlakatlarda mavjud mehnat resurslarining ulushini aniqlash mumkin.
Mehnat resurslarining ulushi Yevropada eng yuqori ko'rsatkichlar bilan liodalanaci
(63-65 foiz), Amerika hamda Avstraliya va Okeaniyada ushbu ko'rsatkich 58-59
foizni tashkil etadi. Osiyoda ham bu ko'rsatkich ancha yuqori (53-54 foiz). Faqat
Afrikada mazkur ko'rsatkich (49 foiz) nisbatan past hisoblanadi. Dunyo aholisining
56 foizi mehnat resurslaridan iborat. Jahon aholisi o'ziga xos irqiy, etnik va diniy tarkiblarga ega.Inson irqi - bu avloddan avlodga o'tuvchi o'xshash tashqi (teri. gavda)
belgilarga ega bo'lgan, tarixan shakllangan kishilar guruhidir.
XI.Yangi mavzuni mustahkamlash:
1. Aholi tarkibi deganda nimalami tushunasiz?
2. Aholi yosh tarkibiga xos regional xususiyatlar to‘g‘risida so‘zlab bering.
3. Mehnatga layoqatli aholi soni va ulushini jahon mamlakatlari va regionlarida
shakllanishiga xos xususiyatlami aniqlang.
XII.Uyga vazifa: Mavzuni o`qib o`rganib kelish Yozuvsiz xaritaga tushurib

XIII.Foydalanilgan adabiyotlar: Geografiya 9-sinf darsligi, qo`shmcha adabiyotlar.