“statistika” fanidan “Tashqi iqtisodiy faoliyat statistikasi” mavzusi

Savdo operatsiyalari schyoti tahlili. Xizmatlar, daromadlar va transfertlar.
Toʼlov balansini tuzish tartibidan kelib chiqqan holda operatsiyalarni ularning umumiy belgilariga qarab guruhlash mumkin. Bunday guruhlash ularning qayd etish qoidalarini eslab qolishni birmuncha yengillashtiradi.
Operatsiyalarni guruhlari boʼyicha qayd etish tartibi quyidagicha boʼladi:
* tovarlar va xizmatlar eksporti - kreditda (+);
* tovarlar va xizmatlar importi - debetda (-);
* moliya majburiyatlarining koʼpayishi - kreditda (+);
* moliya aktivlarining koʼpayishi - debetda (-);
* majburiyatlarning kamayishi - debetda (-);
* aktivlarning kamayishi - kreditda (+).
To`lov balansini tuzish tamoyillariga ko`ra u doimo balanslashgan bo`ladi. Manfiy yoki musbat qoldiq tushunchasi faqatgina to`lov balansining alohida qismlariga ta`luqli. SHu bilan birga to`lov balansi qoldig`ining milliy iqtisodiyotga ta`siri amaliyotda bir xil tavsiflanmaydi. Iqtisodiy siyosat maqsadlaridan kelib chiqib to`lov balansining musbat qoldig`i ham, manfiy qoldig`i ham ijobiy yoki salbiy deb baholanishi mumkin.
Tashqi iqtisodiy faoliyatni prognozlash
Tashqi iqtisodiy faoliyatda chet el mamlakatlari bilan tovarlar va xizmatlar ayirboshlash muhim oʼrin tutadi. Chunki, boshqa barcha tashqi iqtisodiy faoliyatlarning pirovard natijalari mamlakatga chetdan kirib kelayotgan daromadlarni koʼpaytirishga va bu daromadlar evaziga chet eldan moddiy (tovar) va nomoddiy (xizmatlar, yangi texnologiyalarga litsenziyalar va x.k) resurslarni kirib kelishini taʼminlashga qaratilgan boʼladi.
Bashoratlash jarayonini 6 bosqichda amalga oshirish maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz.
Birinchi bosqichda
oxirgi 3-5 yil mobaynidagi mamlakatning iqtisodiy–ijtimoiy holatini ifoda etuvchi statistik axborot bazasini tayyorlash va iqtisodiy tahlil qilishga qulay boʼlgan holatga keltirib olish kerak.
Ikkinchi bosqichda
tashqi iqtisodiy faoliyatdan kutilayotgan natijalarning maqsadi belgilanib olinadi va bu maqsadlarga erishish uchun bajarilishi lozim boʼlgan tadbirlar belgilanib olinadi. Maqsad funksiyasi koʼp omilli yoki bir omilli boʼlishi mumkin.