M P a ga yetadi. Bu b o g ‘lovchilar zah xonalarni suvashda (nisbiy
namligi k o ‘pi bilan 50 % b o ‘lgan) suvoq qorishm alari tayyorlash
u c h u n ishlatiladi. Q o r ish m a n in g b o ‘sh holatdagi o ‘rtacha
zichligi
0 ,7 —0,8 t / m 3, z ichlangan holatdagisi 1,1 t / m 3 atrofida b o ‘ladi.
1 .2 . G ip sli b o g io v c h i m oddalar
G ip s li b o g i o v c h i m o d d ala r kuydirilgan gipsni maydalab tuyib
hosil qilinadi (ikki m olekula suvli kalsiy sulfat C a S 0 4- 2 H 20 ) .
G ip s to s h n in g kuydirilish sharoiti va haroratiga qarab, qurilish
g i p s i , j u d a m u s t a h k a m g i p s h a m d a a n g id r i d li
s e m e n t hosil
b o l a d i .
Q urilish g ip si.
P a st ( 1 1 0 — 180°C) h a r o r a td a k uydirilgan
gipstoshni m aydalab hosil qilingan m ahsulot qurilish gipsi deb
ataladi. Oxirgi m ah su lo t tarkibida, asosan, yarim m olekula suvli
g ip s — kalsiy sulfat ( S a S 0 4 • 0,5 H 20 ) b o l a d i .
Qurilish gipsi, q o lip b o p va o 1 a m u s t a h k a m gip sla r past h a
roratda kuydirilgan g ip sla r jum lasiga kiradi.
Qurilish gipsi ( G O S T 125—79) 0 ‘zbekistondagi
zavodlarda
ishlab chiqariladigan o q yoki o c h kulrang k u k u n sim o n m o d d a
b o ‘lib, u n in g rangi gip sto sh tarkibidagi ara lash m a la r m iqdori va
pishirish sifatiga b o g l iq .
Qurilish gipsi o ‘ziga xos xususiyatga ega b o l i b , tez q o ta d i
gan b o g i o v c h i m o d d a hisoblanadi. Q otish m uddatiga k o ‘ra gipsli
b o g l o v c h i la r u c h g u ru h g a b o l in a d i:
A — tez qotadigan g ip s (2— 15 m inut);
В — m e ’yorida qotadigan gip s (6—30 m inut);
D — sekin q otadigan g ip s (30 m in u td a n ortiq).
M ustahkam ligiga k o ‘ra ( G O S T 125—79) b a rc h a g ip sla r 12
m ark a d a ishlab c hiqariladi ( 1 - jadval).
7
1- ja d v a l
M u s ta h k a m lig ig a k o ‘r a
gips m a rk a la ri
M a rk a si
4 0 x 4 0 x 1 6 0 m m o 'lc h a m li n a m u n a la rn in g 2 so a td a n keying!
m u s ta h k a m lik ch e g a ra si, M P a (k g s /s m 2)< k a m id a
siq ilish g a
eg ilish g a
G -2
2 (2 0 )
1,2 ( 12)
G -3
3 ( 3 0 )
1,8 (1 8 )
G - 4
4 ( 4 0 )
2,0 (2 0 )
G -5
5 ( 5 0 )
2 ,5 ( 2 5 )
G -6
6 (6 0 )
3 ,0 (30)
G -7
7 ( 7 0 )
3 ,5 ( 3 5 )
G -1 0
10 ( 100)
4 ,5 ( 4 5 )
G -1 3
1 3 (1 3 0 )
5 ,5 ( 5 5 )
G -1 6
16 (1 6 0 )
6 , 0 (6 0 )
G -1 9
1 9 ( 1 9 0 )
6 ,5 ( 6 5 )
G -2 2
22 (2 2 0 )
7 ,0 (7 0 )
G -2 5
25 (2 5 0 )
8 ,0 (80)
Q otish ja r a y o n in i sekinlashtirish m aq s a d id a qorish p a y tid a
suvga h ayvonot yelimi ( S D B ), o hak, m axsus qotishni sekinlash-
tirgichlar q o ‘shiladi.
Bu m o d d a la r gips zarralari sirtida pa rd a
hosil qilib, nam lik (suv)ning b o g ‘lovchiga o ‘tishini qiyinlashtira-
di, natijada b o g l o v c h i n in g erishi sekinlashadi
va q o ta boshlash
m u d d a ti uzayadi. Q o tis h n i sekin la sh tiru v c h i b a r c h a m o d d a l a r
gipsning m ustahkam ligini biro z pasaytiradi.
A yrim hollarda g ip sn in g qotishini tezlashtirish z a ru r b o ‘lib
qoladi. Bu m aq sa d d a q orishm aga a c h ch iq to sh , osh tuzi, mis kupo-
rosi kabi m o d d a la r m a ’lum m iq d o rd a q o ‘shiladi.
S a n o a td a q u rilish g i p s i d a n ta s h q a ri, o ‘ta m u s t a h k a m va
q o lip b o p gisplar h a m ishlab chiqariladi.
Lekin ular suvoqchilik
ishlarida ishlatilmaydi.
Yuqori h a ro r a td a kuydiriladigan g ip sla r suvsiz g ip s la r deb
h a m ataladi. U lar gipsto sh g a ( C a S 0 4- 2 H , 0 ) 600—900°C h a r o
ratda issiqlik bilan ishlov be rib olinadi.
Yuqori h a ro ra td a kuydirilgan gip s qurilish g ip s id a n sekin-
roq — qorilgandan s o ‘ng 30 m in u td a n keyin q o ta boshlab, k o ‘pi
b i la n 24 s o a t d a v o m i d a q o t ib b o l a d i . B u n d a y g i p s l a r suv
t a ’siriga a n c h a c h id a m li, siqilishga m ustahkam lik chegarasi 10—20
M P a atrofida. Suvsiz gip sla r suvoq qorishm alari va s u n ’iy m ar-
m a r tayyorlashda ishlatiladi.
G ip s n in g b o ‘s h holatdagi o h t a c h a zichligi 1,1 t / m 3,
zich-
lashgan holatdagisi 1,5 t / m 3 atrofida. B unday gip s 0 ‘zbekistonda
Quvasoydagi se m e n t k om bina tida , B uxoroning K o g o n sha h rid a -
gi grafit-gips k o m b in a tid a ishlab chiqariladi. Angrendagi kera-
m ika k o m b in a tid a o ‘ta m u sta h k a m gip s h a m ishlab chiqariladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
