Тажриба ишларини бажариш ва уларнинг хисоботини тайёрлаш буйича умумий талаблар ушбу ишда 2101 – «Автоматика ва техник системаларда бошкариш»



Download 184 Kb.
bet8/10
Sana30.04.2022
Hajmi184 Kb.
#598932
TuriПрограмма
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
телемех

Ишни бажариш тартиби:
1.Тажриба курилмасига 220В кучланиш берилади.
2. Ss калит билан курилмани уланг.
3. Кайд килувчи элемент холатига караб ва разряд калитларини навбат билан улаб, хар битта разряд учун унлик системадаги сонларни ёзиб олинг.
4.Шифр дишефраторнинг ишлаш жадвалини тулгизинг
6-жадвал.

1

2

3

4

Инд.

0

0

0

0




1

0

0

0




0

1

0

0




1

1

0

0




0

0

1

0




1

0

1

0




0

1

1

0




1

1

1

0




0

0

0

1




1

0

0

1




Жадвалнинг охирги устунига кайд килувчи элементнингг курсаткичларини ёзиш керак.
Хисоботнинг мазмуни
1.Дешифраторнинг хакикий жадвали.
2.Иккилик сонларнинг унга утказиш ва тескариси булган мисоллар:
а)назарий тарафдан;
б) тажриба (дешифратор схемасидан) тарафдан
Синов саволлар
1.Санок системаси нима? Унлик системадан иккилик системага утиш ва унинг тескариси.
2. К155 –ИД1 микросхемани ишлаш негизини тушинтириб беринг.
3.Микросхеманинг озука занжиридаги доимийлаштирувчи асбоб (5В) кандай килиб ишлайди?
4.Т кисмли микросхемага кандай килиб:1: ва :0: мантикий даражаар бериш мумкин? Хабар симининг узилиши кайси мантикий даражага тугри келади.
5. «И-НЕ», «ИЛИ-НЕ», «НЕ» мантикий элементларнинг «кириш - чикиш» холатидаги диограммаларини чизинг.


4 – тажриба иши
Кодларни ташкил килиш ва шифраторларнинг курилишларини урганиш ва текшириш
Ишнинг максади:
1.Кодларни ташкил килиш негизлари билан танишиш.
2.Кетма-кет икки частотали кодни хосил киладиган шифраторнинг ишлаш негизи билан танишиш ва текшириш
3.Параллел иккилик коднинг матрица шифраторининг ишлаш билан танишиш ва текшириш.


Назарий кисм
Селекция код негизи асосида булган телемеханик системаларда икки сими, ёки бир симли боглниш тармоги ишлатилади.
Кодлаш бу узлуксиз хбарни код комбинацияси оркали дискрет хабарга айлантиришни тушунамиз. Тескари жараён (декодлаш) узатилган хабарни тикланишига айтилади. Код деб η импульслар сони ва К токни импульсларнинг белгисидан маълум математик конун билан тузилган битта хусусий комбинация код хабари деб айтилади.
Хозирги вактда кодларнинг жуда куп турлари хосил килинган. Уларни икки гурухга булиш мумкин:
1. Комплектланмаган кодлар, буларда импульслар сони хар битта код хабарда хар хил, η=υaч.
2. Комплектланган кодларда импульслар сони η = const.
Комплектланмаган кодга мисол булиб оддий сонли код булиши мумкин, бунда : η = const.
Биринчи буйрук бита импульс билан юборилади;
Иккинчи буйрук иккита импульс билан юборилади
η – буйрук η та импульс билан юборилади.
Шунда буйруклар сони N = η булади. Бунака код бузилишдан ёмон химоя килинган, чунки ортикча импульснинг пайдо булиши ёки йуколиши нотугри буйрукнинг узатилишига олиб келади.
Комплект коднинг куп турлари булади. Бу кодлар купрок ишлатилади, чунки буйруклар бузилишидан яхширок сакланган. Агар импульснинг йуколиши ёки ортикчаси пайдо булишидан η = const шарти бузилса, бу холда кабул килинган хабар бузилган булади ва буйрук бажарилмайди.
Комплект коднинг оддий мисоли η импульс сони ва К токнинг сифати булган хар холатдаги код булади.
Бу коднинг буйруклар сон куйидагича аникланади
N = Кn
Бу ерда К – импульснинг белгиси сони;
n – импульслар сони.
Агар импульснинг кутбий белгалариндан фойдалансак, яъни токнинг (импульснинг -) мусбат ва (импульснинг - ) манфий йуналишлари, у холда биз кутуб позицияли код оламиз. Унинг хабари куйидагича аникланади:
N = 2n
Агар амплитуда белгиларидан фойдалансак ва токнинг борлигини «1» ва «0» билан белгиласак ва «0» ва «1» галмагаллигини иккилик санок системасининг конуни буйича жойлаштирсак, у холда амплитуда – позицияли код оламиз. Код хабарларини унлик сон биан ифодалаш мумкин.
Маълумки, унлик сонни иккилик: санок системасига тенглама оркали утказилади. Бу тенглама санок системасининг асосининг даражаларининг йигиндиси билан аникланади:
Аун = ап2п + 2п-1 +…+ а121 + а020
Бу тенгламада n дан «0»гача булган даражаларнинг курсаткичлари разряднинг сонларини белгилайди. ао, а1, …аn коэфецентлар «1» ёки «0» кийматларни кабул килиш кушилгичнинг кайси бири колиш «0» га айланиши кераклигига боглик булади. Масалан: 5 сони код хабари иккилик амплитуда – позицияли кодида куйидагича ёзилади
А5 = 23 * 0 + 22 * 1 + 21 * 0 + 20 * 1 = 0101
А8 = 8 * 0 + 4 * 1 + 2 * 0 + 1 * 1 = 5
Шундай килиб, код хабари «0» ва «1» га тенглаштирилган.
ап, ап-1, …,ао коэффицентлардан ташкил килинади. Унгдан чапга хисоблашда «1» ни жойлашиши маълум даражадаги «2» сонининг микдорига тугри келакди. Масалан, агар учта разряд олсак, яъни n = 3 булса, у холда:
К = 2п = 23 = 8
Булади ва унлик системадаги «0» дан «8» гача булган сонларга мос келган саккизта хабар оламиз.
7 – жадвалда иккилик санок системасининг конуни буйича учта разряд ишлатилаётган унлик сонлар ва код хабарлар келтирилган.
7-жадвал

Адрес

Иккилик код хабари

Адрес

Иккилик код хабари

0

000

4

100

1

001

5

101

2

010

6

110

3

011

7

111

Куриб чикилган кутб-позицияли ва амплитуда-позицияли (иккилик) код хабарларнинг бузилишидан химоя килган, чунки «1» ва «0» ни ёки мусбат ва манфий хабарларнинг жойини узгартиришлари нотугри хабар паёдо булишига олиб келади.


Курилмани мустахкамлигини ошириш ва узатманинг хабар бузилишини камайтириш учун хатони топаёиган махсус кодлар ишлатилади, масалан, сифатли код. Бу кодларда кушни импульсларда хар хил импульс белгилари булиши керак.
Бу кодда узатилаётган хабарларнинг сони куйидагича аникланади:
N = K (K-1)n-1
Яна шу кодга мисол килиб m маълум сифати доимий сонли кодни айтишимиз мумкин (масалан, бир). Бу холда буйрукларнинг сони куйидагича аникланади
N = Cmn = n! / m! (n-m)
Бу ерда кичкина n - импульсларнинг умумий сони;
m – бита маълум сифатли импульслар сони (масалан, «1».)
агар кабул килинган хабарда n сони берилган сондан фарк килса, у холда буйрук бузилади ва бажарилмайди. Махсус кодларга ортикча кодлар киради. Бу кодларда хатоларни топиш в тугирлаш учун берилган буйруклар сони ташкил килиш учун керакли импульслардан купрок олинади. Бу кодларни корректловчи кодлар деб аталади. Мисол тарикасида Хэмминг коди даврли код, корреллияцион кодни келтириш мумкин.
Код комбинацияни хосил килиш учун махсус код узгартиргич (шифратор ёпгичи) ишлатилади.
Шифратор – дискрет хабарни код комбинациясига (код хабарга) узгартириш учун ишлатилади. Агар хабар узлуксиз булса, у холда, уни илгариддан квантланади, яъни дискрет хабарга айлантирилади.кейин токнинг ёки кучланишнинг импульслар шаклида шифраторга узатилади. Унинг чикишларида бу импулслар илгари берилгна кодга мос булган код комбинациясини оламиз
Кодоимпулс системаларда улчанаётган микдор импулсни маълум комбинация оркали масофага узутади. Бунинг учун улчанаётган микдор вакт буйича квантланади. Кейин кодоимпульс модуляция булади. Кодоимпульс системаларини мохияти билан халакт тургунлик, катта аниклик, алока каналини ишлатиш эффектлиги, ракам шаклида маълумотни олиш имконияти, ЭХМга маълумотнинг киритилиши булади.
Электр микдорларни кодга айлантириш бир неча усулда бажарилади:
а) кучланиш – вакт оралиги – сон – код схема буйича;
б) кучланиш – фаза – вакт оралиги - сон – код;
в) кучланишни кодга айлантириш (шифратор);
г) кучланишни частотага айлантириш.
Берилган тажриба ишида ёндош иккилик ва кетма-кет кодларни хосил киладиган шифраторларни курилиши ва ишлаш негизини урганамиз.
Ёндош иккилик кодни хосил киладиган матрица шифраторни ишлаш негизи.
Курилма панельдан ташкил килинган бу панльда ёндош иккилик кодни хосил килувчи матрица шифраторни элементлари ва функционал тугунлари жойлашган. Тузилиш схемаси уз ичига озик блаки (ОБ) шифратор, шифрловчи кайд килувчи элемент (13-расм). Курилманинг асосий кисмларини куриб чикамиз. Озик блрки (ОБ) 6 вольтли узгарувчи токнинг иккиламчи ва 220 вольтли узгарувчан токнинг чулгамларидан ташкил топган ТР1 трансформатордан иборат.
Узгарувчан токнинг хабари трансформаторнинг иккиламчи чулгамидан КД202 турдаги диодлардан ташкил топган куприк схемасида туриланади ва сигими 4000 мкф, кучланиши 25В (4000х25В) булган С1 конденсаторда текисланади.
Шундай килиб, шираторга 6-7В булган доимий кучланиш берилади. Шифратор Д7А турдаги диодлардан ташкил топган матруа турдан иборат.П201 турдаги транзисторлар бошкариш кайд килувчи элементлар вазифасини бажаради.шифраторнинг диодлари шиналарда шундай жойлашганки, бу схемада унлик кодни иккилик кодга шифрлаш амали ташкил килади. Бу холда унлик кодлар куйидаги уч разрядли иккилик кодларга 000, 001, 010, 011, 100, 101, 110, 111 га айланади. Бу кодлар К1 дан К8 гача 8 та курсатма калитларнинг уланишига мос булади.
Шифратор куйидагича ишлайди: бита калит уланганд, масалан, К2 тугриланган кучланиш Т3 транзисторнинг базасига келади, шу холда Т3 транзистор очилади ва транисторнинг коллектор чикишида «1» кодга мос булган хабар хосил булади. (биз кураётган холда схемани чикишида, 001 код хосил булади). 430 Ом RI+RS каршиликлар базадаги токни чеклаш учун хизмат килади ва транзисторларни ута юкланишдан саклайди.
Иккилик кодни кайд килквчи элементлар сифатида номинал кучланиши 6В ва токи 100 МА булган СМ -6 чирок ишлатилади.



Download 184 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish