Олий укув юртлари тарих факультети талабалари учун дарслик Укув дастурлари, дарсли аларини



Download 3,05 Mb.
bet56/64
Sana23.02.2022
Hajmi3,05 Mb.
#147241
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   64
Bog'liq
Китоб тарихий география

Кушонлар давлати



Шунингдек, Кушон даври шахарлари диний-мафкуравий марказлар вазифасини хам бажариб, уларда йирик-йирик топиниш

жойлари ва диний маросимлар утказиладиган иншоотлар жойлашган. Хоразмдаги Тупроккалъа, Балхдаги будда мажмуаси, Термиздаги будда ибодатхоналари, Кувадаги будда саройи шулар жумласидандир.
Кушон даври шахарлари хунармандчилик ва савдо-сотикнинг хам маркази эди. Урта Осиёнинг барча худудларидан жуда куп сонли хунармандчилик буюмлари, сополчилик хумдонлари, метални кайта ишлашнинг излари, заргарлик буюмлари, харбий ва хужалик курол-яроглари топиб урганилган.
Кушон давлатида ташки ва ички савдо хам тараккий этади. Кушонлар буюк ипак йулининг шаркий кисми назоратини уз кулларига олган эдилар. Четдан келтирилган ипак, муйна, бронза кузгулар, мухрлар, шиша идишлар,хайкалчалар ташки савдо тараккиётидан далолат берса, куплаб хунармандчилик буюмлари хамда кумуш ва бронза тетрадрахмлар (тангалар) ички савдо ривожлмлтшипщищсботаайди^



Кушонлар даври кулолчилигидан намуналар


Уз гуллаб-яшнаган даврида Кушон давлати куплаб халклар ва элатлар яшаб турган худудларни эгаллаган эди. Ушбу халклар ва элатлар турли тилларда гаплашганлар, ёзувнинг турли тартибидан фойдаланганлар хамда турли диний эътикодларда булганлар. Моддий маданият буюмларида хам айрим фарклар кузатилади. Шунга карамасдан Кушонлар даври маданиятига купгина умумийлик сезилади. Аммо, бутун Кушон давлатида ягона маданият хукм сурганлиги хакида фикр айтиб булмайди. Бу улкан давлатнинг хар бир вилояти кайсидир томонлари билан узига хос булган маданиятга эга булган.
Авваламбор, Шимолий Бактрия (Сурхон вохаси) хакида суз юритадиган булсак, бу вилоят Кушон давлатининг энг йирик вилоятларидан бири булиб, маданияти юксак даражада
VJ
ривожланган эди. Таъкидлаш лозимки, Урта Осиёда буддизмнинг ёйилиши милоднинг биринчи асридан бошлаб айнан Бактрия- Тохаристон худудларидан бошланган. Хозирги кунда бу худудлардан ундан зиёд будда ибодатхоналари, юздан ортик будда хайкаллари аникланиб урганилган. Улардан энг машхурлари Термиз якинидаги Коратепа ибодатхоналари, Зартепа ва Айритом топилмалари, Далварзинтепа ибодатхоналари хисобланади. Шимолий Бактриянинг узига хос маданияти меъморчилик санаътида (бинолар устунлари ва пештокларининг безатилиши), шахарсозлик маданиятида, кулолчилик ва заргарлик буюмларида хам уз аксини топади.
Кушонлар даврида Сугд кичик мулкларга булинган эди. Маданий жихатдан бу вилоятни уч кисмга - Самарканд Сугди (Зарафшоннинг юкори ва урта окими), Бухоро Сугди (Зарафшоннинг куйи окими) ва Кашкадарё Сугди (Кашкадарё вохаси)га ажратилади. Бу худудлардаги диний иншоатлар Сангзор дарёси вохасидан, Киндикли тепа ва Еркургондан, Сеталк I (Бухоро)дан, Самарканд якинидаги Кургонтепадан топиб тадкик этилган. Сугд Кушон давлати таркибига кирмаган.
Канишка даврида Хиндистондан таркалган будда дини давлат динига айланди. Оромий ва юнон ёзувлари асосида кушон ёзуви мавжуд булган. Шунингдек, бу даврда Сугдча ва хоразмийча ёзувлар хам бор эди. Ушбу ёзувлар ёдгорликларида уша даврдаги ижтимоий-сиёсий ва маданий хаётни акс эттирувчи айрим маълумотлар сакланиб колган. Шунингдек, Кушонлар даврида Урта Осиё халклари маданий хаётининг курувчилик, хайкалтарошлик, рассомлик, наккошлик каби сохаларида хам катта ютукларга эришилган. Хоразм, Сугдиёна, Бактрия, Фаргона, Чоч, Шаркий Туркистон ва Шимолий Хиндистондан очилган куплаб маданий ёдгорликлар юкоридаги худудлардаги маданий хаёт узининг юкори чуккисига чикканлигидан далолат беради.
Кушонлар даврида бинокорлик ва меъморчилик хам шаклан хам мазмунан ривож топганлиги кузатилади. Чунки, бу даврдаги маъмурий, диний, ишлаб чикариш, турар-жой, мудофаа иншоатлари, Шарк меъморчилиги билан айрим ухшашликлар топсада, узига хос томонлари устунлик килади. Меъморчиликнинг
узига хос намуналари Далварзин, Холчаён, Эски Термиз, Кампиртепа, Фаёзтепа, Коратепа кабилардан урганилган булиб, улар жахон микёсида машхур булган обидалардир.
Кушон давлатининг инкирозга учраши Юнон-Бактрия ва Рим салтанати тарихий такдирига анча ухшаб кетади. Бу давлатларнинг барчаси кулаш арафасида тинимсиз юришлар олиб боришга мажбур булганлар. Ташки харбий боскинлардан химояланиш учун ички ва ташки сабабларга кура, заифлашган йирик давлатларда етарли харбий имконият топилмади. Милодий IV асрга келиб Кушон подшолиги узининг асосий худудларидан махрум булди. Бу подшоликнинг айрим мулклари Шимолий Х,индистонда сакланиб колди.



Download 3,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish