Xa. Qurbonoy, M. J. Bauetdinov

Tartibga solish funksiyasi: Davlatning siyosiy hokimiyati, boshqaruvchilik faoliyatini amal qilishi zarur bo'lgan shunday sohalar mayjudki ulaming to'laqonli amal qilishida davlat bosh pozitsiyada bo'ladi (masalan mudofaa, ijtimoiy himoya tizimlari va boshqalar). Davlat turli xil institutsional tizimlar vositasida iqtisodiy siyosatni realizatsiya qiladi. Tartibga solish sohalari: Davlat moliyasi, pul muomalasi, naqd pulsiz hisob kitoblar, valyuta kurslari, iqtisodiy xavfsizlik va boshqalar.
Qayta taqsimlash funksiyasi. Yaratilgan milliy daromad ishlab chiqamvchilar va iste’molchilar o'rtasida qayta taqsimlashning obyekti hisoblanadi. Bunday qayta taqsimlanishining mexanizmi sifatida soliq va byudjet tizimi hisoblanadi.
Ijtimoiy himoya funksiyasi. O'tish davrining asosiy muatnmosi hisoblanuvchi ijtimoiy himoya tizimlarini shakllantirish va aholining kam ta’minlangan qatlamini himoya qilish davlatning asosiy funksiyasi hisoblanadi. Bu funksiyaning realizatsiya qilish mexanizmi: ijtimoiy transfertlar tizimi, Respublika va Mahalliy darajadagi ijtimoiy dasturlar, manzilli ijtimoiy yoidamlar.
Davlatning iqtisodiy roli va funksiyasi ijtimoiy iqtisodiy jarayonlami tartibga solish bo'yicha moliyaviy siyosatni va moliyaviy usullarini aniqlab beradi.
Tovar-pul munosabatlarining mavjudligi. Har qanday pul munosabatlari ham moliyaviy munosabatlar tarkibiga kiritilmaydi. Masalan, bank kreditlarini olish va uni qaytarish jarayoni, kreditorlik qarzlarini to'Iash jarayonidagi pul munosabatlari moliyaviy munosabatlar kategoriyasiga kiritilmaydi. Moliyaviy munosabatlar kategoriyasi mazmunini aniqlovchi kengaytirilgan takror ishlab chiqarish jarayonidagi pul munosabatlar quyidagilardan iborat:

Moliyaviy munosaba tiarning tarkibiy tuzilishi.

Kontmalar va davlat byudjeti	Kononalar va byudjetdan tashqan	Kjeditlarbo'yicha
bilan imperativ shakbdagi to'lov	fondlarga barcha turdagi to'Iovlar va	fobdar to‘lash
turian va moliyalashtirtsh	ajratmalar va ulamt molryaloshtirish	vositasidagi pul
mexanizmL	metonizmlan.	munosabatlari.

Korxonalar tayyor mahsulotni realizatsiya qilish natijasida pul tushumlariga ega bo'ladi. Pul tushumlarini birlamchi va qayta taqsimlash natijasida qiymatning taqsimot jarayoni sodir bo‘ladi va markazlashtirilgan hamda markazlashtirilmagan pul fondlari hosil qilinadi.

Moliya o'ziga xos mohiyati va tashqi paydo bo'lish shakllariga egadir. Moliyaning mohiyati deganda alohida qiymat kategoriyasi sifatida moliyaning ichki mohiyatini namoyon bo'lishi tushuniladi. Moliyaning mohiyati va paydo bo'lish shakllari o‘zaro bog‘liqdir.
Masalan, 1965 yildan xo‘jalik subyektlarining davlat byudjeti bilan o‘zaro munosabatlarida foydani taqsimlanishining davlat byudjeti daromadlariga foydadan me’yoriy ajratma shakliga o’tildi. Xo'jalik islohotlari sharoitida bu munosabatlar 3 shaklda namoyon bo'ldi, ya’ni: ishlab chiqarish fondlariga ajratmalar, fiksirlangan(renta) to’lovlari; foydaning erkin qoldig’idan byudjetga badallar.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida esa bu munosabatlar soliqlar vositasida amalga oshiriladi.
Yuqoridagilarga asoslangan holda shuni ta’kidlash joizki, moliyaning iqtisodiy mohiyati masalasi mazkur kategoriyaning ichki mazmunini aniqlovchi 2 nazariyada amal qiladi:

1. 
   Taqsimlash nazariyasi tarafdorlari.
   
2. 
   Takror ishlab chiqarish nazariyasi tarafdorlari.