Замонавий психология муаммолари

Ўз-ўзини тақдим қилиш. Ўз-ўзини намоён қилиш акти ва кимнингдир идеалларига мос тушадиган таассурот ёки ёқимли таассурот уйғотиш учун йўналтирилган хулқ.

Ўз-ўзини ҳурмат қилиш. Шахсий ғурур хисси ёки одамнинг ўз-ўзига кенг қамровли баҳоси.

Ўрин алмаштириш – моҳияти хақиқий объект томонидан ўч олиниш эҳтимоли туфайли ҳиссиёт ва импульсларни бутунлай бошқа одамга йўналтиришдан иборат бўлган ҳимоя механизми. Масалан, ўқитувчи томонидан танқид қилинган талаба ўз ғазабини ётоқхонадаги қўшнисига сочади.

Ҳамкорлар. Рақобат талаб қилмайдиган ишни алоҳида-алоҳида бажарадиган, индивидуал, бир вақтда ишлайдиган одамлар гуруҳи.

Ҳамкорлик нормаси. Одамлар уларга ёрдам берганларга зарар келтиришдан кўра, кўпроқ ёрдам беришади деб кутиш.

Ҳимоя механизмлари – индивидуумни хавотир ва айбдорлик ҳисси каби нохуш эмоциялардан ҳимоя қилувчи англанмаган реакциялар. Одамга хавф солувчи импульсларни беркитувчи ёки бузиб кўрсатувчи эго-ҳимоя тенденцияси.

Қиёсий депривация. Ўзининг ахволини бошқаларга нисбатан ёмон деб идрок қилиш.

Эътиқодлар мустахкамлиги. Бирон бир одамнинг бирламчи тасаввурларининг мустахкамлиги. Эътиқоднинг асоси дискредитация қилинганда (обрўсизлантирилганда) ҳам, эътиқоднинг хақиқий бўлганлигининг изоҳи сақланиб қолаверади.

Эвристиканинг очиқлиги. Нарсалар эҳтимоллигини уларнинг хотирада мавжудлиги нуқтаи-назаридан баҳолайдиган самарали, лекин хатодан ҳоли бўлмаган эмпирик усул. Агар қандайдир мисоллар осонгина эсимизга тушса, биз уларни ҳамма томонидан қабул қилинган деб хисоблай бошлаймиз.

Эго – идеал – ота-оналар томонидан болага ўргатилган ўз-ўзини такомиллаштиришнинг аниқ стандартларидан иборат суперэгонинг бир қирраси. Индивид ўз-ўзини баҳолаш ва мағрурлик ҳиссининг ўсишига олиб келадиган мақсадларга эришишга интилганда Эго – идеалдан фойдаланади.

Эго – психоанализ назариясида ижтимоий дунё билан самарали ҳамкорлик қилиш учун зарур бўладиган идрок, тафаккур, малака ва психик фаолликнинг бошқа ҳамма кўринишларини ўз ичига оладиган шахс қурилмасининг қирраси.

Эгоизм. (Эҳтимол хар қандай хулқнинг асосида ётадиган) шахсий фаровонликни яхшилаш мотивацияси. Бошқаларнинг фаровонлигини яхшилашни мақсад қилиб қўядиган алғтруизмга тескари.