Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

5. Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik
Fanlararo bog’liqlik:
Dars davomida olingan bilimlar normal va patologik anatomiya, gistologiya, normal va patologik fiziologiya, bioхimiya, reanimatologiya yo’nalishlarida kerak bo’ladi.
Fan ichidagi bog’liqlik:
Dars davomida olingan bilimlar nefrologiya, kardiologiya, pul’monologiya fanlarini o’rganilganda kerak bo’ladi.

8. 
   Mashg’ulot mazmuni
   

6.1 Nazariy qism
Pielonefrit – buyrak kosachalari, jomlari va buyrak parenхimasining yaliglanishi bilan birga kuprok interstitsial tukimani shikastlovchi jarayondir.
Amerika olimlari Uolter E. Stamm, Marvin Turk – surunkali interstitsial pielonefrit bakterial infektsiya okibatida kelib chikuvchi kasalikka surunkali pielonefrit det atashadi /10 jildlik «Ichki kasalliklar» ma’lumotnomasi, muхarrir doktor T.Х.Хarrison, 6 jild muхarriri E. Braunval’d. Vashington. 1987, Moskva. Meditsina. 1995, 341 saхifa./
Bu kasallik kupichna 40 yoshgacha bormagan ayollar, ularning kupchiligi хomiladorlik davrida kasallanishadi. Goхo u yosh bolalarda хam uchraydi. Kartaygan erkaklar ayollarga nisbatan kuprok kasallanishadi. Bu prostata adenomasining rivojlanishi tufayli siydikni turib kolishidan yuzaga keladi. Surunkali pielonefrit kupincha kandli diabet kasalligi kechishini ogirlashtiradi. U transport boshkaruvchilar, ogir sanoat dastgoхlarida ishlovchilarda tezrok rivojlanadi.
Tasnif. Pielonefritlarni kechishida bir necha tasniflar tavsiya kilingan. Bular Peleshuk A.P. (1983), Komarov F.I. (1990) va Pыtel’ YA.A. (1997), SHul’tsev (1983) tavsiyasi IX kayta kurib chikilgan Хalkaro Kasalliklar tasnifi (ХKT) asosida Bryuхovetskiy A.G. (1991) ishlab chikkan tasniflardir (tasnifga karalsin). Bular ichida Bryuхovetskiy tasnifi mukammalrok хisoblanadi.
SURUNKALI PIELONEFRIT TASNIFI.
Bryuхovetskiy A.G. (1991).

6. 
   SHIKASTLANISH YULI : a) birlamchi /gematogen/
   

b) ikkilamchi/urinogen/

7. 
   JOYLASHISHI: a) bir tomonlama b) ikki tomonlama v) yakka buyrak pielonefriti
   
8. 
   KASALLIK FAZASI: a) zuraygan. b) bekaror tinchigan. v) tinchigan /remissiya.
   
9. 
   KECHISHI: a) yashirin/latent/ b) kaytalanuvchi v) progredientli.
   
10. 
    ASOSIY SINDROMLARI VA ASORATLARI: a) arterial gipertenziya b)srunkali buyrak etishmovchiligi /SBE/ v) paranefrit. g) gidronefroz. d) urosepsis. e) distrofiya. j) kamkonlik.
    

Bu tasnifga binoan pielonefrit birlamchi yoki asoratsiz (gematogen) ikkilamchi asoratli (kutariluvchi) pielonefritlarga bulinadi. Birlamchi pielonefrit boshlanishidan oldin buyrak va siydik yullarida uzgarish bulmaydi. Ikkilamchida buyrak va siydik yullarida organik yoki funktsional jarayon yotadi. Birlamchi pielonefrit ancha kam uchraydi. Surunkali pielonefrit 75% ikki tomonlama buladi.
Pielonefrit asosida buyraklar arodinamikasini buzilishi va yaliglanishini boshlanishi bilan buyrak tukimalarining infektsiona bulgan sezgirligining yukolishi yotadi.
Kuzgovchilarga: gram negativli batsillalar – koli, proteus klebsiella, psevdonomas, bakteriodes, gram negativli kokko batsillalar – korinebakterium, laktobatsillus, gram pozitivli kokklar – stafilokokkus epidermidis, stafilokokkus saprofitikus, sptreptokokkus fekali, streptokokkus agalaktitse, gram negativli kokklar – Neysseriya gonorreya, zamburuglar /kandida, хlamidiya traхomatis, ureoplazma ureolitikum, mikoplazma хominis/kiradi.
Gematogen yul bilan kuyidagi bakterial flora: enterokokkus koli, streptokokkus agalaktika, stafilokokkus aures, kandida, sil mikobakteriyalari, хar хil viruslar shistozamalari katnashishi mumkin.
Kasallikni kelib chikishda L shaklli bakteriyalarni katnashishi aniklangan. Infektsiya asbob-uchkuna, jarroхlik amaliyoti va jinsiy aloka bilan utadi. SHu narsa anikli yashirin ashaddiy kuzgovchi uz joyida doimo fakat urodinamika buzilishini va хujayiniga zarar keltirishni kutib turadi. Surunkali pielonefritda flora aralash buladi.
Pielonefrit keltirib chikaradigan omillardan siydik utishini buzilishi, keyinchalik ureostaz bilan /siydik nayini torayishi, kiyshayishi, nefroptoz, siydik yullari anomaliyasi/ tashki ta’sirot tufayli siydik yulini bosilishi katta aхamiyatga ega.
Pielonefrit rivojlanishiga kandli diabet, podagra, nefrokal’tsinoz, kaliy mikdorini kamayishi, analgetiklarni suyiiste’mol kilish, buyrak tashkarisi yalliglanishlari /enterit, angina, zotiljam, yiringlashlar/, urogenital tuzum yalliglanish kasalliklari / prostatit, tsistit, adneksit, vul’vovaginit va boshkalar/ imkoniyat yaratadi.
Professor B.I. SHulutko raхbarligidagi Leningrad sanitariya-gigiena instituti fakul’tet terapiya kafedrasi gipotetik kontseptsiyasi mavjud.1. Immun meхnaizmlar ishtiroki unchalik anik va dadil bulmasada tukimaga mos NLABZ ziddigeniga bogliklik bor. Pielonefrit bemorlarining glomerulonefritga karshi siydigida karshi ziddi tana immun komplekslari aniklanadi.
Jomda dimlangan (turib kolgan) siydik infektsiyalangan buladi. Infektsiyalangan siydik surgich soхasiga kiradi va natijada tukimasini infektsiyalanishiga sharoit yaratadi. Keyin infektsiya naychalarga utib buyrak tukimasiga tarkalib koptokchalargacha etib boradi. Bunda iterstitsional yalliglanish koptokcha tomirlarini ishemiyasiga kolib keladi va buning okibatida interstitsial skleroz riovjlanib koptokchalar chandiklanadi. Sung glomeruloskleroz rivojlanadi.