1-amaliy mashG‘ulot mavzu: Shahar ko‘Cha yo‘llarining parametrlarini aniqlash Ishdan maqsad

5-AMALIY MAShG‘ULOT


Mavzu: Ko‘chaning qatnov qismini o‘tkazish qobiliyatini aniqlash


Ishning maqsadi. Real ko‘cha va yo‘l sharoitlarida transport vositalarining harakat miqdorini va tarkibini kuzatuv usulidan foydalanib aniqlash.


Topshiriq. Bir soat vaqt oralig‘ida harakat miqdorini va tarkibini kuzatuv uslubidan foydalanib aniqlash va statistik usuli yordamida tahlil qilish.


Ishlatiladigan asbob- Qo‘l soati, sekundomer va maxsus jadval.
tayyorlangan uskunalar.


Ishni bajarish tartibi
Ushbu ishda talabalar transport vositalarining harakat miqdorini va tarkibini ko‘z bilan ko‘rib kuzatish (vizual) usuli foydalanib aniqlashadi. Ko‘z bilan ko‘rib harakat miqdorini hisoblash usuli quyidagi tartibda amalga oshiriladi.
Buning uchun talabalar kichik guruhlarga bo‘linib, biror-bir yo‘lning bo‘lagida kuzatuv olib borish orqali o‘tayotgan transport vositalarining sonini va turini aniqlaydilar va ma’lumotlarni 5.1-jadvalga qayd qiladilar.
O‘tayotgan transport vositalarining harakat miqdorini ishchi jadvalga 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 raqamlar yozish yo‘li bilan qayd qilinadi. Qayd qilishning bu turi amalda bajarishga oson, shuningdek, keyingi hisob uchun ixcham va qulaydir.
Yo‘l va ko‘chaning nomi__________ Hisobga olish kuni_________20____y.
Haftaning kuni________________Harakatning yo‘nalishi_______________
Hisob vaqti: boshlandi__________ Tugatildi__________________________
Hisobchining F.I.Sh._______________________________________________

5.1-jadval

Hisob vaqti soati	Yengil avtomobillar	Yuk avtomobillari yuk ko‘tarish bo‘yicha	Avtobus			Velomoto-transport		Jami
8^00-8^05
8^05-8^10
8^10-8^1^5
8^15-8^20
8^20-8^25
8^25-8^30
8^30-8^35
8^35-8^40
8^40-8^45
8^45-8^50
8^50-8^55
8^55-9^00

Harakat miqdorini aniqlash uchun uzluksiz tekshirishda bir soatlik vaqtni har 5 daqiqa interval oralig‘ida 12 ta intervalga bo‘lib 1-jadvalga yozib boriladi. Olingan ma’lumotlarni qayta ishlab, transport vositalari harakat miqdorining 15 daqiqa oralig‘idagi qiymatlari, bir soatlik tanlab olingan harakat miqdorini hisoblash uchun 5.2-jadval ko‘rinishida yoziladi.

5.2-jadval

Variantlar

Yengil avtomo-billar

Yuk avtomobillari yuk ko‘tarish bo‘yicha

Avtobuslar

Velomoto-transport

Jami

2t

2-5t

5-8t

8t dan yuqori

Vaqtning 15 daqiqalik intervallari

1 2 3 4

Ekstri-mumlar

max

min

R=

N=

Δ=

Bir soatlik harakat miqdorining tanlab olingan qiymatlarining statistik xususiyatlari quyidagi tartibda hisoblanadi:
1. Variatsion ko‘lamni aniqlash:



bu yerda:
-bir soatlik harakat miqdorining eng katta va eng kichik qiymatlari, ular vaqt oralig‘idagi tanlab olingan variant;
- 15 daqiqalik vaqt oralig‘i.
2. Bir soatlik harakat miqdorining vaqt oralig‘idagi o‘rtacha qiymatini topish:

bu yerda: n-variantlar soni.
Bir soat ichidagi harakat miqdorining uzluksiz kuzatish vaqti 15 daqiqani tashkil etganda n ning qiymati 4 ga teng bo‘ladi.
3. Hisoblarning xatoligini aniqlash:

Avtomobil yo‘lining maksimal nazariy o‘tkazish qobiliyati quyidagi empirik formula orqali aniqlanadi.

авт/соат

bu yerda: V - polosada harakatlanayotgan avtomobilning tezligi, km/soat;

L_d - avtomobilning dinamik gabariti, m.
Dinamik gabaritni quyidagi formula yordamida aniqlanadi.

bu yerda: l_a - avtomobilning statik uzunligi;

l_t- haydovchining reaksiya vaqtida o‘tadigan masofasi;
S_t- avtomobilning tormoz yo‘li;
l_x- xavfsizlik masofasi;
d- xavfsizlik oralig‘i.
Avtomobilning dinamik gabaritini tashkil etuvchilar 5.1-rasm.

5.1-rasm. Avtomobilning dinamik gabariti

Yo‘lning yuklanganlik darajasini quyidagicha baholash mumkin.

Z=N/P;
bu yerda: P- o‘tkazish qobiliyati, avt/soat;
N -harakat miqdori, avt/soat.

Agarda transport oqimi erkin, Z=0,2-0,45 transport oqimi qisman bog‘langan oqim, Z=0,45-0,7 bog‘langan oqim, Z=0,7-1,0 to‘yingan oqim yoki zich oqim deyiladi.

Talaba tahlillar natijasida kuzatuv olib borilayotgan yo‘lning yuklanganlik darajasini aniqlab yo‘ldan foydalanishda yuklanganlik darajasini ahamiyati va ta’siri to‘g‘risida xulosa yozishadi.
6-AMALIY MAShG‘ULOT
Mavzu: Shahar yo‘llarida kelajakdagi harakat jadalligini aniqlash


Ishdan maqsad: Avtomobil yo‘llarida harakat jadalligini aniqlash va hisob ishlari natijasida kelajakdagi harakat jadalligini aniqlash.


Nazariy qism.
Avtomobil yo‘llaridan o‘tayotgan transport vositalarining sonini hisobga olish avtomatik asboblar (hisoblagichlar) yoki ko‘z bilan ko‘rib, ya’ni yo‘l foydalanish xizmatidagi shtatdagi xizmatchilardan tayinlangan shaxslar tomonidan amalga oshiriladi.
Dala sharoitlarida (vizual) harakat jadalligi va tarkibini hisobga olishni ish maqsadi va vazifasidan kelib chiqib, quyidagi davomiylikda amalga oshirish tavsiya etiladi:
a) loyiha ishlarini bajarish uchun 10-11 soatgacha;
b) yo‘l toifasini aniqlash uchun 8-10 soatgacha;
v) yo‘lni kapital ta’mirlash uchun 6-8 soatgacha;
g) yo‘lni joriy ta’mirlash uchun 4-6 soatgacha;
d) yo‘l harakatini tashkil qilish uchun 1-4 soatgacha;
ye) vaqtinchalik yo‘l harakatini tashkil qilish uchun 1 soatgacha.
Harakat jadalligini (vizual) ko‘z bilan ko‘rib hisobga o‘rtacha sutkalik harakat jadalligi dala sharoitlarida aniqlangan 1,2,3, ... 11 soatlik (N soat)harakat jadalligi uchun aniqlangan “K_o‘” (MKN 45, 6-ilova)o‘tish koeffitsienti orqali quyidagi formula bilan topiladi:
N_sut= N_soat* K_o‘
bu yerda; K_o‘ -soatlik harakat jadalligidan o‘rtacha sutkalik harakat jadalligiga o‘tish koeffitsienti (MKN 45, 6-ilova)
O‘rtacha yillik sutkalik harakat jadalligi quyidagi formula orqali topiladi:
N_o‘r.sut= N_sut* K_y
bu yerda: - o‘rtacha sutkalik harakat miqdoridan o‘rtacha yillik harakat jadalligiga o‘tish koeffitsienti. (MKN 45, 7-ilova)
Harakat tarkibinianiqlash uchun o‘rtacha sutkalik yoki o‘rtacha yillik harakat jadalligini o‘rtacha sutkalik harakat tarkibining salmog‘dorlik koeffitsientiga ko‘paytiriladi. (MKN 45, 8-ilova)
Qoidaga ko‘ra hisobga olish punktlari quyidagi joylarda joylashtiriladi:
- avtomobil yo‘llarining kesishuvlarida;
- asosiy yo‘lga yuk yoki yo‘lovchi hosil qiluvchi punktlardan, kurort yoki dala-hovli posyolkalaridan kelib tutashuvchi avtomobil yo‘lining tutashmalarida;
- ma’muriy va sanoat markazlariga kelaverishda, hamda ulardan o‘tgandan so‘ng;
- avtomobil yo‘llarining ayrilish joylarida;
- shahar va yirik aholi punktlarini aylanib o‘tish yo‘llarining ayrilish va tutashish joylarida;
Misol: hisobga olishning boshlanishi 8⁰⁰; hisobga olishni olib borish davomiyligi 3 h; soatlik harakat jadalligi 1384 transport birligi; hisobga olish o‘tkazilayotgan oy - mart.
Ilova F jadvali bo‘yicha «K_s» koeffitsientini topamiz va bu 5,31 ni tashkil qiladi va shundan keyin N_sut. Ni aniqlaymiz.
N_sut =1384*5,31=7349 avt/d.
Ilova G jadvaldan «K_g» koeffitsientini topamiz, bu 1,07 ni tashkil qiladi va shu asosda N_sg.sut ni aniqlaymiz.
N_sg.sut = 7349 * 1,07 = 7864 avt/ d.
O‘rtachayillik sutkalik harakat tarkibini H ilovada keltirilgan salmog‘dorlik koeffitsientidan aniqlaymiz:

Yengil avtomobillar 7864 * 0,79 = 6213 avt/d;

Yuk avtomobillari:
3,5 t gacha 864 * 0,01 = 79 avt/d;
3,5-12 t 7864 * 0,05 = 393 avt/d;
12 t dan ko‘p 7864 * 0,02 = 157 avt/d;
Avtopoezdlar 7864 * 0,02 = 157 avt/d;
Avtobuslar 7864 * 0,05 = 393 avt/d;
Traktor va qishloq xo‘jalik 7864 * 0,04 = 315 avt/d;
mashinlari
Motosikllar 7864 * 0,02 = 157 avt/d;
va velosipedlar

Kelajakdagi harakat jadalligini prognozlash uchun quyidagi formula bo‘yicha aniqlaymiz:

Bu yerda: - joriy yildagi o‘rtacha sutkalik harakat jadalligi;
-harakat jadalligining yillik o‘sish koeffitsienti;
-yo‘ldan foydalanish yili.


Talabalar 5-amaliy ish natijalaridan foydalanib tahlillar natijasida kelajakdagi harakat jadalligini aniqlaydilar.