1§. Jamiyatni axborotlashtirish va kompyuterlashtirish muammolari

Reyting	Super kompyuter turi	Ishlab chiqqan mamlakat	Firma nomi	Protsessorlari soni
Tezligi (GFLOPS)
1	Intel ASCI Red	AQSH	Intel	9472	1338
2	SGI ASGI Red	AQSH	SGI	6144	634
3	SGI T3E1200	AQSH	SGI	1084	430
4	Hitachi SR8000	Yaponiya	Hitachi	128	368
5	SGI T3E900	AQSH	SGI	1324	264

2001 yilda IBM korporatsiyasi sekundiga 3,9 trillion amalni bajara oladigan yangi super kompyuterni ishlab chiqdi. Pacifie Blue deb nomlangan bu kompyuter oddiy shaxsiy kompyuterlarga qaraganda 15 000 marta tez ishlaydi va 80 000 marta katta sig’imli tezkor xotira bilan jihozlangan.
3.3. Katta kompyuterlar
Katta kompyuterlar (Mainframe computers) - fan va texnikaning turli sohalariga tegishli bo’lgan murakkab muammolarni hal qilishga mo’ljallangan. Ularning hisoblash tezligi -100 MFLOPS gacha, tezkor xotirasining sig’imi -10Gb gacha va qattiq diskining sig’imi - 500Gb gacha boradi. Boshqa texnik-iqtisodiy ko’rsatgichlari esa, super kompyuterlarga qaraganda o’rtacha 2 baravar pastroqdir. Bunday kompyuterlar bir vaqtning o’zida 1000 tagacha foydalanuvchiga xizmat qilishi mumkin.
Katta kompyuterlarga IBM kompaniyasi asos solgan bo’lib, dastlab IBM360, IBM370 (1970 yillarda), IBM4300, IBM4341, IBM4361, IBM4381(1979 yillarda) kompyuterlari ishlab chiqildi.
Bunday kompyuterlarga CROY(AQSH), IBM 390 (AQSH), IBM 4300 (AQSH), IBM ES/9000 (AQSH), Borrous 6000 (Frantsiya), M 1800 (YAponiya) kompyuterlari misol bo’la oladi.
3.4. Kichik kompyuterlar
Kichik kompyuterlar (Mini computers) katta hajmdagi ma’lumotlar bilan ishlovchi murakkab muammolarni hal qilishda ishlatiladi. Hisoblash tezligi - 10 MFLOPS gacha, tezkor xotirasining sig’imi - 512Mb gacha, qattiq diskining sig’imi - 100Gb gacha borishi mumkin. Boshqa texnik-iqtisodiy ko’rsatgichlari katta kompyuterlarga qaraganda 2-3 baravar past. Bunday kompyuterlar bir vaqtda 500 tagacha foydalanuvchilarga xizmat qilishi mumkin.
Asoschisi DEC (Dijital Equipment Corporation) kompaniyasidir. Asosiy turlariga AQSH da ishlab chiqarilgan bir protsessorli PDP-11, VAX, SUN, IBM 4381, HP 9000 va ko’p protsessorli (protsessorlari soni 100 tagacha) WangVS7320, AT&T 3B 4000, HS 4000 kompyuterlar misol bo’la oladi.
3.5. Serverlar
Serverlar (servers) - ko’p foydalanuvchilarga birdaniga xizmat ko’rsatuvchi qudratli kompyuterlardir. Imkoniyatlari jihatidan katta EHM lar bilan raqobatlasha oladi. Serverlarning asosiy vazifasi - umumiy tarmoqqa ulangan axborot tizimlariga (ma’lumotlar bazasi, elektron kitoblar kutubxonasi, printerlar, fakslar, elektron pochtalar, Internet tizimi va h.k.) to’g’ridan-to’g’ri kirib, ularning resurslarini talablarga binoan foydalanuvchilarning kompyuterlariga etgazib berishdir.
Hozirgi paytda quyidagi ixtisoslashgan serverlar keng tarqalgan: