13-mavzu: asosiy ekinlarning elita urug‘larini yetishtirish usullari

2- Yilgi urug‘lik ko‘chatzori
2- yilgi urug‘lik ko‘chatzoriga 1- yilgi urug‘lik ko‘chatzorida tayyorlangan eng yaxshi oilalarging chigiti 2,5-4,0 gektar maydonga ekiladi. Har bir oila naviga va yerning unumdorligiga bog‘liq holda xo‘jalikda qabul qilinganiga ko‘rauyalar orasini 30-40 sm dan qilib, har qatorga 100 uyadan ekiladi. Urug‘lik chigit ko‘lda yoki seyalkada ekiladi. Yaganalashdan keyin bu yerda ham har bir uyada bittadan o‘simlik qoldiriladi.
Ikkinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzorida xam dala birinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoridagi kabi muddatlarda tekshiriladi, Dalani tekshirish natijalari va oilaga o‘tgan yili berilgan baxo asosida brakka chiqariladigan oilalar belgilanadi va keyingi yili urug‘likka ko‘paytirish xamda ulardan kelgusi yili birinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoriga ekish uchun individual tanlashga eng yaxshi o‘simliklar olinadi.
Ikkinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoridagi paxtaning va tolasining xo‘jalik sifatlarini baxolash uchun har bir onladan 100 ta ko‘sakdan namuna nusxalar terib olinadi. Bu namunalar ko‘sagining yirikligi, tolasining salmog‘i va uzunligi, pishikligi xamda metrik nomeri jihatidan to‘lik analiz qilinadi. Ikkinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoridagi paxta xosili birinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoridagi tartibda terib olinadi. Bu yerda eng yaxshi oilalardan keyingi yili birinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoriga ekish uchun individual tanlash o‘tkaziladi. Individual tanlash brakka chiqarilmagan oilalardan umumiy xosil yig‘ib olingunga qadar, brakka chiqarishdan keyin o‘tkaziladi.
Urug‘likka ko‘paytirish
Ikkinchi yilgi urug‘lik ko‘chatzoridagi brakka chiqarilmagan o‘simlik oilalarining chigitini ekib, urug‘lik ko‘paytiriladi. Bu yerda 30-35 gektar maydonga kamida 250 nasli ekiladi. Chigit traktor seyalkada ekiladi. Bunda egatning uzunligiga va oiladagi chigit miqdoriga qarab, seyalka har bir oila uchun aloxida bir yoki bir necha martalab egatlar aylanadi. Ekish kulay bo‘lishi uchun ekishdan oldin barcha oilalar urug‘ning vazniga qarab gruppalarga ajratiladi, bunda urug‘ining vazni taxminan bir xil bo‘lgan oilalar aloxida gruppa qilib ajratiladi. Gruppadagi urug‘ miqdoriga asoslanib ekiladigan maydon tanlanadi va oilalarning har bir gruppasi uchun qatorlar soni belgilanadi. Yaganalashdan keyin har uyada bitgadan o‘simlik koldiriladi.
Urug‘likka ko‘paytirish vaqtida dala ko‘saklar ochila boshlashi oldidan bir marta tekshiriladi. Tekshirish vaktida eng yaxshi oilalar tanlab olinadi va notipik, kechpishar, kamxosil, kattik kasallangan o‘simlik oilalari brakka chiqariladi.