2-мавзу: риск тушунчаси ва унинг турлари

маълумотларнинг етарли эмаслиги, аниқ эмаслиги, тасодифий ва қарши харакат

ноаниқлик биланбоғлиқ йўқотишлар эҳтимоллариваимкониятлари

ноаниқлик шароитида риск воқеасисодир бўлиши биланбоғлиқ йўқотишлар, зарарлар, масаландаромаднинг тўлиқолинмаслиги, харажатнингошиши, атроф-муҳитдаги йўқотишлар


Мавҳумлик ва рискларнинг кичик бизнес корхоналарида шаклланаётган фойданинг йўқотишларга боғлиқлиги


Корхона раҳбари фойдани шакллантириш жараёнида мавҳумликка дуч келганда, у қуйидаги икки йўлдан бирини танлаши мумкин. Биринчиси, қўшимча маълумот олишга ҳаракат қилиб, муаммони яна бир бор таҳлил қилиш орқали уни камайтиришга ҳаракат қилиш. Раҳбар бу қўшимча маълумотларни ўз тажрибаси, билими ва мушоҳада юритиш қобилияти орқали уйғунлаштириб, айрим натижаларга субъективлик ёки таҳлилий эҳтимоллик характерини беради. Шу билан бирга, бу жараёнда экспертларни жалб қилиб ҳам бу масалага ёндашиши мумкин. Иккинчиси, ўтган тажрибалари асосида воқеликнинг эҳтимоли тўғрисида рақамларда ифодаланган хулоса чиқариш ва шунга мос равишда ҳаракат қилиш. Бу иккинчи йўлдан қўшимча маълумотлар йиғиш учун вақт етарли бўлмаган шароитда ёки уларни йиғиш ҳаракати катта миқдордаги маблағларни жалб этганда фойдаланса бўлади.

2. Риск гуруҳлари, турлари ва хилма хиллиги

Рискларни корхоналар фойдасига таъсирини баҳолаш ва камайтириш мақсадида уларни турли белгилари бўйича таснифлаш муҳим аҳамият касб этади. Кичик бизнес корхоналари жорий ва узоқ муддатли вазифаларни амалга оширишларида бир қанча риск турларига дуч келадилар. Шунинг учун рискларнинг табиатини ва турларини ёритиш учун уларни таснифлаш мақсадга мувофиқдир.

Рисклартаснифи

Ташқи муҳитбиланбоғлиқрисклар

Хўжаликфаолиятибиланбоғлиқрисклар

Тижоратрисклари

Молиявийрисклар

Инвестиционрисклар





- сиёсийрисклар;
- миллийлаштиришбиланбогликрисклар;
- мамлакатхукуматитаъсиридашартномаларнингбекоркилиниши риски;
- харбийхаракатларва фуқаролартартибсизлигибиланбоғлиқрисклар;
- тадбиркорликфаолиятиниҳуқуқийтартибгасолишбиланбоғлиқрисклар;
- корхонаобрўсинингйўқотилишриски.

- техник рисклар;
- ишлабчикариш риски;

- товар вахизматларреализациясижараёнидаюзагакелувчирисклар;
- юкларнижунатишбиланбогликрисклар;



- солик риски;
- валюта риски;
- инфляция риски;

- лойиҳанингўз муддатидамолиялаштирилмаслиги риски;
- депозит риски;
- инвестиционлойиҳаниўз муддатидатайёрланмаслиги риски

Мол-мулкбиланбогликрисклар

- мулкнингзарарланиш риски;
- мол-мулкнинг йўққилиниши риски;
- мол-мулкниўғирлашбиланбоғлиқрисклар




Кадрларбиланбоғлиқрисклар

- кадрлармалакасинингпастлиги риски;
- ташкилиймасалаларбиланбоғлиқрисклар