8-mavzu: viruslar reproduksiyasi viruslarning reproduksiyasi Virus va hujayra orasidagi munosabat

Viruslarni hujayraga kirishi
Viruslar faqat hujayra ichida reproduksiyalanadi. Demak, ular hujayraga kirish qobiliyatiga ega bo‘lishlari kerak. Hujayra membranasidan mayda molekulyar massali moddalar ham o‘tishi qiyin. Ammo bir necha million molekulyar massaga ega bo‘lgan viruslarni hujayraga kirishi ancha murakkab jarayondir. Viruslarni hujayraga kirishini o‘rganish uchun quyidagi metodlarni aytib o‘tish joyizdir.
Virusologik metod. Agar ma’lum miqdordagi virusni hujayra suspenziyasi bilan aralashtirilsa va hujaralarni sentrifugalab ajratib olib, cho‘kmausti suyuqligida virus miqdorini aniqlansa, hujayraga qancha virus bog‘langanini hisoblab topish mumkin. Bu virus miqdori ham ikki narsani ko‘rsatishi mumkin, ya’ni qancha virus hujayraga yopishgan va qanchasi hujayraga kirgan bo‘ladi. Bu ikki zonani bir-biridan ajratish uchun hujaralar virusga qarshi antizardob bilan ishlov beriladi. Hujayra ustidagi virus antizardob bilan neytrallanadi va uni reproduksiyasi to‘xtatiladi (hujayra infeksion markaz-blyashka hosil qilmaydi). Agar virus hujayra ichiga kirgan bo‘lsa, antizardob uni neytrallay olmaydi, chunki u antizardobdagi antitelalar hujayra ichiga membranadan o‘ta olmaydi va infeksion jarayonni to‘xtata olmaydi.
Kimyoviy metod. Viruslarni hujayraga kirishini o‘rganishda ishlatiladigan metodlar guruhi kimyoviy metodlardir. Bu metodni ishlatilganda virusni biror komponenti – oqsili yoki nuklein kislotasi radioaktiv izotoplar bilan nishonlanadi. Bu holda virusni hujayraga adsorbsiyasini o‘rganiladi, hujayraga u yoki bu virus komponentini saylanma kirishi, hamda hujayrani ma’lum fraksiyalari tomonidan virusni bog‘lanishi yoki parchalanishi o‘rganiladi. M., nuklein kislotalarni - fosfor R³² yoki N^3, oqsillarni – S¹⁴ yoki S³⁵ bilan nishonlanadi. Hozirgi zamon asboblari har bir izotopni aralashmadan ayrim-ayrim aniqlab berish imkoniga ega.
Morfologik metod. Virus va hujayra orasidagi munosabatni o‘rganganda yirik viruslarni (m., faglarni va hayvon viruslarini) elektron mikroskop yordamida ham o‘rgansa bo‘ladi.