9-Мавзу: Печларнинг турлари, тузилиши ва ҳисоби. Трубали печлар, уларнинг ишлаш принципи ва тузилиши. Асосий иш кўрсаткичлари ва конструктив элементлари

Трубали печлар ишининг асосий кўрсаткичлари
Ҳар қандай трубали печь уч асосий кўрсаткичлар билан ҳарактерланади: иш унумдорлиги, фойдали иссиқлик юкламаси ва фойдали иш коэффициенти.
1. Печнинг иш унумдорлиги вақт бирлиги ичида змеевик трубаларида иситиладиган хом -ашё миқдори билан аниқланади.
2. Фойдали иссиқлик юкламаси – печда хом ашёга узатиладиган иссиқлик миқдорини билдиради.
Иссиқлик юкламаси печнинг иссиқлик қуввати ва ўлчамларига боғлиқ. Ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган печларнинг иссиқлик юкламаси 8-16 М кал/с га тенг.
3. Фойдали иш коэффициенти - печни эксплуатация қилиш тежамкорлигини характерлайди ва фойдали иссиқлик миқдорининг ёқилғининг тўлиқ ёнишидан ҳосил бўлган умумий иссиқлик миқдорига нисбати билан белгиланади.
;
Бу катталик ёқилғининг тўлиқ ёнишига, атроф-муҳитга ҳамда тутун трубалари орқали чиқадиган газлар билан йўқотиладиган иссиқлик миқдорига боғлиқ. Ҳозирги пайтда нефтни қайта ишлаш заводларида ишлатилаётган печларнинг фойдали иш коэффиценти 0,65-0,85 га тенг.
Фойдали иш коэффициентини ошириш тутун газлари иссиқлигидан мумкин қадар тўлароқ фойдаланиш ҳисобига амалга оширилади. Конвекцион камерадан чиқиб кетаётган тутун газларнинг температураси қиздирилган хом ашёнинг бошланғич температурадан ҳеч бўлмаганда 150⁰С га юқори бўлиши керак.

3. Печларнинг иссиқлик баланси

Иссиқлик баланси печнинг 1 соатлик иши ҳисобига тузилади.
Печга кирадиган иссиқлик қуйидагилардан иборат: ёқилғининг ёнишидан ҳосил бўлган иссиқлик, ёнишга ёрдам берувчи ҳавонинг иссиқлиги, ёқилғини сочиш учун сарфланадиган сув буғи иссиқлиги.
Печга кирувчи иссиқлик хом-ашё ва буғ иситкичдаги буғ томонидан қабул қилинади. Ҳосил қилинган иссиқликнинг бир қисми атмосферага чиқиб кетаётган тутун газлари ва печнинг девори орқали атроф-муҳитга йўқотилади. Иссиқликнинг йўқотилишига ёқилғининг тўлиқ ёнмаслиги ҳам сабаб бўлиши мумкин.
q_х = Q_ум – q_т.г - q_g ;
бу ерда
q_х- хом ашё ва иситучи буғ томонидан қабул қилинган иссиқлик.
q_тг – тутун газлари билан чиқиб кетаётган иссиқлик.
q_g – печнинг девори ва металл камераси орқали атрофга йўқотилаётган иссиқлик.
q_тг= VC_v  (t₂-t₁);
бу ерда: V - t₂ температурадаги тутун газларининг тўлиқ ҳажми.
С_v – тутун газларнинг ўртача ҳажмий иссиқлик сиғими.
t₁- ёнишга берилаётган ҳавонинг температураси.
t₂- печдан чиқаётган тутун газларининг температураси.
q_g =(0,03-0,04)Q_ум ;
Агар барча иссиқлик q_х фақат хом ашё томонидан қабул қилинади деб фараз қилсак, унда бу иссиқлик хом ашёнинг бошланғич температурасидан охирги температурасига иситиш ва хом ашёнинг бир қисмини буғланишига сарф бўлади.
q_x = G[eq_2б+(1-e)q_2c-q_1c] ;
бу ерда:
G- хом ашё миқдори.
e- буғланган хом ашёнинг массавий улуши.
q_2б - печдан чиқаётган хом ашё буғларининг энтальпияси.
q_2с- печдан чиқаётган суюқ хом ашёнинг энтальпияси.
q_1с – печга кираётган суюқ хом ашё энтальпияси.
e- катталик берилган бўлади, q_1с, q_2с, q_2б катталиклари эса тегишли адабиётларда келтирилган жадвал ва графиклардан аниқланади.
Реакцион - иситувчи печларда фойдали иссиқликнинг бир қисми реакциянинг боришига сарф бўлади. Бу иссиқлик эффектига боғлиқ формула билан топилади. Иссиқлик сарфи ҳақидаги барча маълумотларни билган ҳолда ёқилғининг соатлик сарфини ўрнатувчи Q_ум аниқланади. Бунинг учун танланган ёқилғининг ёниш жараёни ҳисобланади. Ҳисоблаш учун албатта ёқилғининг тўлиқ ҳарактеристикасини билиш лозим. Шунингдек, ортиқча ҳаво коэффициентини ҳам. Одатда бу коэффициент  ни 1,1-13 га тег деб қабул қилишга аланганланмасдан ёнувчм печлар учун у 1,02-,05 га тенг Фойдали иссиқлик хом ашёга печнинг трубалари ташқи юзаси орқали берилариди. Трубаларнинг 1 м² юзаси орқали 1 соатда берилаётган иссиқлик миқдори иситиш юзасининг иссиқлик кучланиши деб аталади.
;
бу ерда: F- иситиш юзаси;
q_ю- иситиш юзасининг иссиқлик кучланиши.
Радиант трубаларнинг юзаси, яъни уларнинг ўлчами ва сони иситиш юзасининг иссиқлик кучланишига боғлиқ.
Қуйида иссиқлик кучланишларининг печларни лойиҳалаш ва фойдаланишда қўлланиладиган рухсат этилган қийматлари келтирилган: