Стандартда курсатилган меъёрларга нисбатан куттроц м щ -
дорда гуллаган, с^лиган, кучли механик шикастланган ил-
дизлар аралашмасига эга булган лавлаги, шунингдек, музла-
ган, лекин цораймаган лавлаги нокондицион лавлаги сифа-
тида цабул цилинади ( Боинги рдистон ва
Олтой улкасида
музлаган лавлаги хам кондицион лавлаги сифатида цабул
цилинади). С^лиган, механик шикастланган ва чириган ил-
дизлар деб белгилашга асос буладиган белгилар стандартда
кУрсати.ман.
Мажбурий тартибда туркумнинг умумий ифлосланиши
белгиланади, унга тупроц, поялари, барг бандлари, усимга-
лар, бегона утлар, ён илдизлари ва 1 см.дан
кам диаметрли
илдизчалари, шунингдек, бошца органик ва маъданли ара
лашмалар киради. Лавлагининг умумий ифлосланишини аниц-
лаш учун намуналар хужаликдаги х,ар ун туркумдан (ёки
беш туркумдан) биридан танлаб олинади.
Лавлагининг умумий ифлосланиши намуна олгичлар ва
махсус линиялар билан ускуналанган механизациялашган
хамда автоматлаштирилган лабораторияларда аш щ ланади^
Илдизлар сифати келтирилган техник курсаткичлар би
лан бир цаторда цанд таркиби (дигестация деб аталади) ва
ц>руц моддалар массаси каби му\им белгилар буйича \а м
бах1оланади. Шарбатдаги цуруц моддаларнинг ( Р\М) умумий
мицдори рефрактометр ёки ареометр ёрдамида, сахароза
( Сз) —поляриметрик ус луб га к$ра ашщланади ва тафовутга
цараб ноцандлар булмаган моддалар (Нк) мицдори топила-
ди:
Ц М =С х+Щ ёки Н ц=^М —Сх.
Лавлаги ва цанд лавлаги
ишлаб чицаришнинг барча
оралик; мах^сулотлари \у ж ай р а шираси сифати унинг яхши
сифаглилиги (Яс) курсаткичи билан тавсифланади.
Яхши сифатли шарбат деганда, унда таркибидаги цурук
моддалар массасига тегишли булган ва фоизларда ифодала-
надиган сахароза таркиби тушунилади:
Масалан, шарбатнлнг 86 фоиз яхши сифатлилиги шупи
англатадики, бундай шарбат цурутя моддасининг 100 та
цисмида 86 дисм соф сахароза ва 14 цисм цанд булмаган
моддалар булади. Cocji сахароза таркиби дуру^ моддалар
гаркибига тенг булган (Сх=Ь\М) соф сахароза эритмаси 100
яхши сифатга эга. Шарбатда данд булмаган моддалар цанча
куп булса, унинг сифати шунча паст булади. Шарбатнинг
цанд лавлагининг усиши ва
сацланиши шарт-шароитларига
борлиц булган сифат курсаткичи 80 билан 90 фоиз уртасида
узгариб туради.
Лавлаги сифати, шунингдек, ундаги кул (анорганик но-
цандлар) таркиби билан хам тавсифланади. Кузатишлар
шуни курсатдики, лавлагида цанча цанд куп булса, унда
маъданли моддалар (кул) шунча кам булади.
Кул-шиннида цанд йуцолишининг асосий сабабларидан
биридир. Бир цисм кул х^исобига цанднинг беш дисми йуцо-
ладн. Заводларда данд таркибини аницлаш учун бир соатда
48 та намуна оладиган унумдорликка
эга автоматик линия-
лар урнатилган. Бу лавлагини дабул цилиш \ужжатларида
турку'мнинг цандлилигини дарх^ол курсатиш имконини бера
ди.
11-ти.
ИЛДИЗМ ЕВАЛИЛАР У Ю М И Н И Н Г БАЪЗИ
СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИНИ АНИДЛАШ
Дарснинг мацеади: талабаларни илдизмевалиларнинг
баъзи сифат курсаткичларини анидлашга ургатиш.
Ишлаш тартиби: цанд саноатида илдизмевалилар си ф а
тини аншугашнинг механизациялаштирилган ва автоматлаш-
тирилгян услублари ДСТ 17421-72 га мувофиц махсус жи-
х1озлар ёрдамида амалга оширилади. Удут? лабораториялари
шароитларида бундай жи\озлар йуд. Агар олийгох^ данд за-
водига яцин жойлашган булса, у билан танишиш даркор.
Механизациялаштирилмаган усуллар дуй и да келтирилади.
Уюмнинг асосий сифат курсаткичларидан
бири уни туп-
род билан прессланганлиги, меъёридан ортидча яшил масса
(палата, барг, усимта ва бошцалар) мавжудлиги, илдизмева-
лардаги 10 мм диаметрли ён илдизчалар ва
\.к .
Барча бун
дай компонентлар чицинднлар х^исобланиб, «умумий ифлос-
лик ва аралашма» тушунчасига киритилган.
1\анд лавлагининг угмумий ифлослиги ва аралашма (ИА)
й и р и !
Do'stlaringiz bilan baham: