I laboratoriya ishlarining mavzusi 1 laboratoriya ishi bir fazali bir yarim davrli to ‘ g ‘ rilash sxemasi tadqiqoti

 
I. Ishdan maqsad
: 
Uch fazali boshqarilmaydigan nol sxemali to‘g‘rilagichning ishlash asoslarini 
o‘rganish.
II. Nazariy qism:
Oniy kommutatsiya vaqtida ventil orqali Ia tok o‘tadi, u bilan bog‘langan 
transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan davrning uchdan bir qismida boshqa 
fazalaridagi kuchlanishdan yuqori kuchlanishga ega bo‘lgan xuddi shu fazadagi 
chulg‘amidan I2 tok o‘tadi. Kuchlanish e
2a
boshqa e
2b
va e
2c
kuchlanishlaridan 
katta bo‘lgani uchun V1 ventildan tok o‘tadi. Boshqa ventillarnig tok o‘tkazmasligi 
ularning anod potensiallari (sinusoidaning tutashgan qismlari bilan aniqlanadi) 
umumiy katodlar potensiallaridan pastda joylashganidadir (sinusoidaning punktir 
chiziq bilan ajratilgan qismlari). Katodlar potensiali ishlab turgan ventilning eng 
yuqori potensialidan farqlanadi (
a
U

kuchlanish pasayishi qiymatiga farqlanadi). 
Keyingi davrning uchdan birida b fazaning potensiali yuqori bo‘lganida ikkinchi 
ventil orqali I
a2
tok o‘tadi, davrning oxirgi uchdan birida ventil V3 orqali I
a3
tok 
o‘tadi. Tokning bir ventildan boshqasiga o‘tishi kuchlanish musbat yarim 
sinusoidalarning kesishish nuqtalarida sodir bo‘ladi (5a - rasmdagi p,q,r 
nuqtalarda). 

---

8 
4 - rasm. Uch fazali boshqarilmaydigan nol sxemali to‘g‘rilagichning sxemasi 
5 - rasm. Uch fazali nol sxemali to‘g‘rilagichning kuchlanish va tok diagrammalari: 
a - faza va to‘g‘rilangan kuchlanishlar; b - anod va to‘g‘rilangan toklar; 
c - ventilning toki va teskari kuchlanishi . 
Yuklanish qarshiligi R orqali o‘tayotgan to‘g‘rilangan tok (2b - rasm) anod toklari 
Ia1, Ia2, Ia3
lardan tashkil topadi.
Ventilga qo‘yilgan teskari kuchlanish fazalararo kuchlanish bilan aniqlanadi, 
chunki ishlamayotgan ventil anodi bilan fazalardan biriga ulangan bo‘lsa, katod 
tomoni bilan esa ishlamayotgan ventil orqali transformatorning boshqa ikkilamchi 
fazasiga ulangan bo‘lsa, ikkinchi diagonaliga yuklanish qarshiligi ulangan bo‘ladi. 
Ikkilamchi chulg‘amlari yulduzcha ulangan transformatorning quvvatini quyidagi
formula bilan aniqlaymiz: 
.
34
,
1
2
/
)
3
3
(
2
/
)
(
1
1
2
2
1
2
d
ТР
P
I
U
I
Е
Р
Р
P





e
2a 
U
a 
u
d 
q r p 
e
2b 
e
2c 
360
0
/3 
t 
t 
 i
a1
i
a2
i
a3
i
a1
I
d 
 i
a1
I
a
i
a1
U
d1мах 
U
d1 
t 
а) 
б) 
c) 
U
1
А В
C 
0 
a b c
R 
- 
+ 
V1 V2 V3
Xd 

---

9