Конуссимон тишли узатмалар

Z … 17, 20, 25, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 100 va undan katta.

Y … 1,28; 4,09; 3,90; 3,80; 3,70, 3,66; 3,62; 3,61; 3,60

Yuklanish koeffistienti “K_F” ikkita koeffistientlar ko’paytmasiga teng, ya’ni

K_F  K_F
 K_F , bu erda:
^KF
- tish uzunligi bo’yicha tarqalgan kuchlarni

notekisligini hisobga oluvchi koeffistient;
^KF
- kuchni (yukni) dinamik ta’sirini

hisobga oluvchi koeffistient. (7)-jadvalda grafik asosda aniqlangan va GOST 21354-
75 ga kiritilgan “ K_F ” qiymatlari keltirilgan. (8)-jadvalda dinamik koeffistient “ K_F ” qiymatlari keltirilgan. (7)-jadvalda grafik asosda aniqlangan va GOST 21354-
75 ga kiritilgan “ K_F ” qiymatlari keltirilgan. (8)-jadvalda dinamik koeffistient
“ K_F ” qiymatlari keltirilgan.

“ K_F ” qiymatlari.

7-jadval

  ^b bd d	Tishlarni ish yuzalari qattiqligi
	HB ≤ 350					HB > 350
	I	II	III	IV	I		II	III	IV
0,2	1,00	1,4	1,18	1,10	1,03		1,05	1,35	1,20
0,4	1,03	1,07	1,37	1,21	1,07		1,10	1,70	1,45
0,6	1,05	1,12	1,62	1,40	1,09		1,18	-	1,72
0,8	1,08	1,17	-	1,59	1,13		1,28	-	-
1,0	1,10	1,23	-	-	1,20		1,40	-	-
1,2	1,13	1,30	-	-	1,30		1,53	-	-
1,4	1,19	1,38	-	-	1,40		-	-	-
1,6	1,25	1,45	-	-	-		-	-	-
1,8	1,32	1,53	-	-	-		-	-	-
Eslatma: I-ustun-tayanchga nisbatan tishli g’ildiraklar simmetrik bo’lgan hol uchun; II – simmetrik joylashmagan hol uchun; III – konsol bo’lganda vallarni sharikli podshipniklarga o’rnatilganda; IV – rolikli podshipniklarga o’rnatilgan hol uchun.

K_F -koeffistientni taxminiy qiymatlari.

8-jadval

Aniqlik darajasi	Tishlar ish yuzalari qattiqligi HB	Aylana tezlik – υ, m/s
		3	3÷8	8÷12,5
6	≤ 350	1/1	1,2/1	1,3/,1,1
	> 350	1/1	1,15/1	1,25/1
7	≤ 350	1,15/1	1,35/1	1,45/1,2
	> 350	1,15/1	1,25/1	1,35/1,1
8	≤ 350	1,25/1,1	1,45/1,3	- /1,4
	> 350	1,2/1,1	1,35/1,2	- /1,3
Eslatma: jadvalda KF -ni to’g’ri tishli uzatmalar uchun qiymati, maxrajda qiyshiq tishli g’ildiraklar uchun qiymati berilgan.

Ko’p hollarda tishlarda vujudga keladigan eguvchi kuchlanish vaqt o’tishi

F limb
bilan o’zgaradi, shuning uchun ruxsat etilgan kuchlanish “ ⁰
” ga bog’langan

holda aniqlanadi.
0


F limb
- “0” dan boshlanuvchi stikl uchun chidamlilik chegarasi

(bazaviy stikllar soniga mos keladi)
Ruxsat etilgan kuchlanishni tanlash usuli (GOST 21354-75 da keltirilgan) o’quv ishlarida birmuncha qisqartirish va ruxsat etilgan kuchlanishni quyidagi formula asosida aniqlash tavsiya etilgan:

[ _F ] 
0


F limb
[S_F ]

(24)

bu erda: [S_F] – xavfsizlik koeffistienti;

u quyidagicha aniqlanadi:
[S_F ]  [S_F ]^' [S_F ]^''

bu erda: [S_F]^/ - tishli g’ildirak materiali hossalarini notekisligini hisobga oluvchi koeffistient; Uning qiymati (3)-jadvalda keltirilgan. Tishlarni buzilmay ishlash ehtimoli 99% ni tashkil etadi.
Demak bu koeffistient tishli uzatmalarni javob berish darajasini ham belgilaydi. Ehtimollik darajasi 99% dan ortiq bo’lgan hollarda [S_F]^/ qiymati ham ortadi.
[S_F]^// - tishli g’ildirak materialini tanlash usullarini hisobga oluvchi koeffistient; bolg’alangan va shtamplangan materiallar uchun - [S_F]^// =1,0; prokat uchun -[S_F]^//
=1,15; quyma materiallar uchun -[S_F]^// =1,3;



F limb
Boshlang’ich egilish stiklida chidamlilik chegarasi “ ⁰ ” va [S_F]^/ -
xavfsizlik koeffistienti qiymatlari

9 – jadval

Po’lat markalari	Termik yoki termoximik ishlov	Tishlar qattiqligi		 ^0 MPa F lim b	[SF]^/
		Yuza bo’yicha	to’liq
40; 45; 50; 40X; 40XN; 40XFA	Normallangan, yaxshilash	HB180÷350		1,8HB	1,75
40X; 40XN; 40NFA	Hajmiy termik ishlov berilgan	HRC45÷55		500÷550	1,8
40XN; 40XN2MA	TVCh-da issiqlik ta’sirida termik ishlov	HRC48÷58	HRC25÷35	700	1,75
20XN; 20XN2M; 12XN2; 12XN3A	sementitlangan	HRC57÷63	-	950	1,55
Tarkibida alyuminiy saqlagan po’latlar	azotlangan	HB- 700÷950	HRC24÷40	300÷1,2HRC to’liq	1,75


0
F limb
- chidamlilik chegarasidagi qiymatlari (9)-jadvalda keltirilgan;

qo’shimcha ravishda (3)-jadvaldan po’latni mexanik xossalari faqat termik ishlov natijasida o’zgarishi, hamda zagatovka o’lchamiga ham bog’liqligi keltirilganligi sababli foydalanish mumkin.
Reversiv uzatmalar uchun, tishlar yuzalarini almashib turishini inobatga olib, ruxsat etilgan kuchlanish qiymatini 25% kamaytirish tavsiya etiladi.
Tekshiruv hisoblarida GOST bo’yicha ruxsat etilgan kuchlanishni quyidagi bog’lanish orqali aniqlash tavsiya etiladi.

 _F
 ^ F lim _{ }

 
_SF S
 _R
 K _XF ;

bu erda: (darajasi)
 _{F limb} -sikllar soni ekvivalent bo’lgan hol uchun chidamlilik chegarasi

F limb
^ F lim ^{  0}
 K _Fq
 K _Fd
^K Fc
 K _FL

bu erda: K_Fq – tishlarni o’zgaruvchi yuzalarini shlifovka qilinish ta’sirini hisobga oluvchi koeffistient; agar shlifovka qilinmasa K_Fq=1 qabul qilinadi. K_Fd – o’zgaruvchi yuzalarni mustahkamlash va elektroximiyaviy ishlov berishni hisobga oluvchi koeffistient; agar bular ishtirok etmasa K_Fd =1 olinadi; K_FL – ekvivalent va bazaviy stikllarga bog’liq bo’lgan davomiylik koeffistienti (ishlash vaqti). GOST barcha po’latdan tayyorlanadigan tishli uzatmalar uchun bazaviy stikllar soni bir xil, ya’ni
6
N _F0  4 10 ; ekvivalent stikllar soni bazaviydan katta bo’lsa K_FL=1,0; o’quv

prostessida uzatmalarni loyihalashda va tavsiya etiladi.
^NFekv ^{ N}F 0
bo’lganda K_FL=1 qabul qilinishi

Y_s - modulga bog’liq bo’lgan kuchlanish gradientini hisobga oluvchi
koeffistient bo’lib, o’quv loyihalarida modul 1÷8 mm da Y_s =1,1÷0,92 bo’ladi.
Y_R – almashuvchi yuzalar notekisligini hisobga oluvchi koeffistient; uning qiymati polirovka qilingan, tekisliklardan tashqari, doim Y_R = 1 bo’ladi; K_xF – tishli
g’ildirak o’lchamlarini hisobga oluvchi koeffistient; d_a  300 mm da K_XF = 1,0;

d_a  800 mm
da K_XF =0,95. GOST formulalariga kiruvchi koeffistientlar analiziga

binoan [σ_F] va  _{F lim}
larni aniqlash uchun koeffistientlarni qiymatlari kurs loyihalash

ishlarida taxminan 1 ga yaqin bo’ladi. Shuning uchun o’quv dargohida ruxsat etilgan kuchlanishlarni aniqlashda (24) formuladan foydalanish maqsadga muvofiqdir.

5.