Ma’ruzalar matni toshkent – 2017

Dastgohlarga quyiladigan asosiy talablar, baholash mezonlari va texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari

Ishlab chiqarish masalalarini hal etish uchun ma’qul dastgohlarni tanlash va ularning texnik darajasini qi’yosiy baholashda dastgohlarning texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Bunday ko‘rsatkichlarga dastgohlarning ish unumi, ishlov berishi aniqligi, puxtalik, moslanuvchanlik va iqtisodiy samaradorlik ko‘rsatkichlari kiradi.
Dastgohning ish unumi — vaqt birligi ichida ishlab chiqarilgan yaroqli mahsulot miqdori bilan o‘lchanadi [5]. dastgohlar kompleksidan tuzilgan avtomatik liniyaning ish unumi, odatda, so‘nggi operatsiya bo‘yicha hisoblanadi. dastgohning sikldagi (nazariy), texnik va haqiqiy ish unumi bo‘ladi.
Dastgohning sikldagi ish unumi uning olingan vaqt birligi ichida turli sabablarga kura to‘xtash vaqtlarini hisobga holda ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan o‘lchanadi:
(1.01)
bu erda - sikl vaqti, t_a - asosiy (texnologik) vaqt; t_yor – dastgoh detalga ishlov berishga tayyorlash bilan bog‘liq yordamchi ishlarga sarflanadigan vaqt; R - sikl vaqtida tayyorlanadigan buyumlar soni.
Haqiqiy ish unumi - dastgohning barcha turdagi to‘xtashlarni, shu jumladan tashkiliy-texnik sabablarga ko‘ra bekor turish vaqtini hisobga olgan holda ishlab chiqaradigan yaroqli mahsulotining o‘rtacha miqdori bilan o‘lchanadi:
(1.04)
bu erda - tashkiliy-texnik sabablarga ko‘ra bekor turish vaqti.
Dastgohlarning puxtaligi. dastgohlarning puxtaligi butun ishlatish muddatida texnik shartlarni qondiradigan yaroqli mahsulot chiqarish imkoniyati bilan belgilanadi. Lekin real ishlash sharoitida dastgohning va undagi alohida qismlarning ishlamay qolishlar bo‘lib turadi. dastgoh buzilganda yo mahsulot chiqarmaydi, yoki yaroqsiz, ya’ni texnik shartlarni qoniqtirmaydigan mahsulot chiqaradi.
Buzilishlarga sabab bo‘ladigan omillar 1-rasmda keltirilgan.