N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

SOXTAOYOQ XIVCHINLILAR TIPI – SARCOMASTIGOPHORA
Ushbu tipga 19 mingdan ortiq tur kiradi. Ularning harakatlanish organellalari soxta oyoqlar yoki xivchinlardan iborat. Ayrim guruhlarida bir vaqtning o’zida ham soxta oyoqlar va ham xivchinlar mavjud bo’ladi. Ba’zan esa ayrim soxtaoyoq xivchinlilarning hayot siklining bir bosqichida soxta oyoqlar hosil bo’lsa, boshqa bosqichida xivchinlar hosil bo’ladi.

Soxtaoyoq xivchinlilar tipi sarkodalilar, ya’ni soxtaoyoqlilar va xivchinlilar sinflariga ajratiladi.

SARKODALILAR SINFI - SARCODINA
Sarkodalilar sinfi 11 mingdan ortiq turni o’z ichiga oladi. Ushbu sinf vakillari asosan dengizlarda, qisman chuchuk suv havzalarida va nam tuproqda yashaydi. Butun tanasi orqali nafas olishga moslashgan. Parazitlik bilan hayot kechiruvchi turlari ham anchagina.

Sarkodalilarning gavda o’lchamlari 10-15 mkm dan 2-3 mm gacha. Tanasida qattiq po’st bo’lmaydi, balki hujayra tanasi sitoplazmatik membrana bilan tashqi muhitdan ajralib turadi. Qattiq qobiq bo’lmaganligi sababli gavda shakli turg’un bo’lmaydi. Sitoplazma hisobidan hosil bo’luvchi muvaqqat o’simtalar yordamida sekin-asta harakatlanadi. Bunday muvaqqat o’simtalar soxta oyoqlar (psevdopodiylar) deyiladi. Sarkodalilarning soxta oyoqlari turli guruhlarida parraksimon, ipsimon, nursimon va to’rsimon shakllarda bo’ladi.

Sarkodalilar sinfi ildizoyoqlilar, nurlilar va quyoshsimonlar kenja sinflarga bo’linadi.
1 – mashg’ulot

Ildizoyoqlilarga mansub ayrim bir hujayralilar (amyoba, chig’anoqli amyoba va foraminifera)ning tuzilishini o’rganish