Насослар ва насос станциялари

Nasoslarning asosiy qo’llanish sohalari:

• 
  shaharlarning suv ta'minot tizimlarida - manbadan suvni suv tayyorlash inshootlariga uzatish; toza suv rezervuarlaridan suvni suv tayyorlash inshootlariga xo’jalik-ichimlik va o’t o’chirish maqsadlarida uzatish; shaharlarda joylashgan sanoat korxonalarining sanoat ehtiyojlari uchun suv uzatish;
  
• 
  shaharlarning suv ketkazish tizimlarida - maishiy va yer yuzasi oqova suvlarini (yomg’ir, erigan qor, texnik vositalarni yuvishdan qolgan) haydash, ularni tozalash inshootlariga uzatish;
  
• 
  shaharlar va sanoat korxonalari issiqlik ta'minot tizimlarida - issiqlik tashuvchining aylanishini (sirkulyasiyasini) ta'minlash;
  
• 
  shaharlar va sanoat korxonalari drenaj tizimlarida - yer osti suvlarini haydash;
  
• 
  sug’orish tizimlarida - yerlarni sug’orish maqsadida suv uzatish;
  
• 
  qurilishda - qurilish aralashmalari va betonlarga qo’shish uchun suv uzatish va olingan aralashmalarni foydalanish joyiga keltirilishini ta'minlash; betonni namlash, hududga suv sepish, poliva territorii, qurilish texnikasini yuvish uchun suv uzatish;
  
• 
  energetika korxonalari suv xo’jalik tizimlarida - manbadan suvni ishlab chiqarish, xo’jalik-ichimlik suvi va o’t o’chirish tizimlariga uzatish; turbina kondensatorlarini suv bilan sovutish tizimlarida suvning aylanishini ta'minlash; bug’ qozonlari uchun ta'minot suvi sifatida tayyorlashning turli bosqichlarida suvni
  

tashish (yetkazib berish); ta'minot suvini bug’ qozonlariga va boshqa maqsadlar uchun uzatish;

• 
  kimyo va neft -kimyo sanoati korxonalari suv xo’jaligi tizimlarida- manbadan suvni ishlab chiqarish, xo’jalik-ichimlik suvi va o’t o’chirish tizimlariga uzatish; texnologiya agregatlari, xom ashyo va sanoat mahsulotlarini suv bilan sovutish aylanma tizimlarida suv sirkulyasiyasini ta'minlash; texnologik gazlarni tozalash uchun suv uzatish; kimyoviy reagentlarni tayyorlash va reagentlarning o’zini foydalanish joyiga yetkazib berilishini ta'minlash uchun, shu jumladan boshqa ehtiyojlar uchun suv uzatish;
  
• 
  tog’-ruda korxonalari suv xo’jalik tizimlarida - manbadan suvni ishlab chiqarish, xo’jalik-ichimlik suvi va o’t o’chirish tizimlariga uzatish; aylanma suvni rudalarni boyitish jarayonlarini ta'minlash uchun uzatish; reagentlar aralashmalarini tayyorlash uchun suv uzatish; nasos sal niklarini sovutish va moylash uchun suv uzatish; boyitish qoldiqlarini chiqindilar yig’ish joylariga tashib keltirilishini ta'minlash; shaxta, kar yer va otval osti suvlarini va boqa maqsadlaridagi suvlarni haydab chiqarish;
  
• 
  metallurgiya kombinatlari va zavodlar suv xo’jaligi tizimlarida - manbadan suvni ishlab chiqarish, xo’jalik-ichimlik suvi va o’t o’chirish tizimlariga uzatish; texnologik uskunalar va prokatni suv bilan sovutish aylanma tizimlarida suv sirkulyasiyasini ta'minlash; domna pechlari, kislorod konverterlari, elektr-po’lat eritish pechlari va boshqa metallurgiya agregatlarining texnologiya gazlarini suv bilan tozalash va sovutish aylanma tizimlarida suvning sirkulyasiyasini ta'minlash; prokatning metall yuzasiga ishlov beriladigan aralashmalar tayyorlash, ana shu prokatni keyinroq yuvish, shuningdek boshqa maqsadlar uchun suv uzatish.
  

Nasos stansiyalarining vazifalari. Ularning iihozlariga va inshootlariga qo viiadigan talablar
Suv ta’minoti va kanalizatsiya tizimlarining nasos stansiyalari iste’molchiiar zaruriyatini hisobga oigan holda suv uzatishni yoki oqova suvlari haydashni ta’minlaydigan, murakkab inshootlar kompleksi va qurilmalardan iboratdir.
Inshootlar tarkibi, ular tuzilishining o’ziga xosiiklari, asosiy va yordamchi jihozlarning turi va soni nasos stansiyasining vazifalari, unga qo‘yiigan texnologik taiabiar, suv resurslardan oqilona foydaianish va atrofdagi tabiatni muhofaza qilis’ndan keiib chiqgan holda aniqlanadi.
Suv ta’minotining umumiy sxemasida joylashishi va o’zining vazifalariga ko’ra nasos stansiyalari I-ko`taruv, II-ko`taruv, siquvni ko‘tarib beruvchi va sirkulyatsiya stansiyalariga boqinadi.

1. 
   ko`taruv nasos stansiyalari suv ta’minoti manbaidan suvni oiib tozalash inshootiga, agar suvni tozalashga extiyoj bo‘lmasa, bevosita rezervuarlarga, taqsimlovchi tarmoqlarga, siquv suv minorasiga yoki suv ta’minotining boshqa inshootlariga uzatib beradi.
   

Suv sifatiga turli taiabiar qo‘yadigan jarayonlarga ega sanoat korxonalarida bir nasos stansiyasining o‘zida suvni ham tozalash inshootlariga, ham tozalamasdan bevosita korxonalarga uzatadigan nasoslar o’matilishi mumkin.

2. 
   ko`taruv nasos stansivalari iste’molchilarga toza suv rezervuaridan suv yetkazib berish uchun xizmat qiiadi. Ba’zi hollarda quriiish va foydalanish sarf- harajatlami kamaytirish uchun II-ko‘taruv nasoslari bitta stansiyada jovlashtiriigan bolishi mumkin. Bu stansiyalardan foydalanish quriiish harajatiarini kamaytiradi, lekin suv manbai turiiari, tozaiash inshootiarining mavjudligi va turi, joylashgan maydonning tekis-notekisligi va hokazoiar bilan bogiiqliklar tufayli har doim ham ma’qul bo‘lavermaydi.
   

Siquvni ko`tarib beruvchi nasos stansivalari (dam berish stansiyalari) suv o‘tkazgich tarmoqlari yoki suv o`tkazgichlardagi siquvni ko‘tarib berish uchun xizmat qiladi. Bu holatda suv bir tarmoq (suv o‘tkazgich uchastkasi) dan olinib, kuchaytirilgan siquv ostida boshqa tarmoqqa (shahar, tuman, ishlab chiqarish korxonasining alohida sexlari) yoki uzun suv o‘tkazgichning davomidagi uchastkalariga yuboriladi.
Sirkulyatsiva nasos stansiyalari sanoat korxonalari va issiqlik elektr stansiyalaridagi texnik aylanma suv ta’minoti sxemalariga tegishlidir. Bu
stansiyalarda bir guruh nasoslar korxonada ishlatilgan suvni sovutish yoki tozaiash qurilmalariga uzatadilar, boshqa nasoslar esa qayta tayyoriangan suvni ishlab chiqarish qurilmalariga yuboradilar.
Kanalizatsiya sxemalarida nasos stansiyalaming vazifasi oqova suvlami tozaiash inshootlaiga ko‘tarib berishdan iboratdir. Bunday holat asosan niahalliy relef suvlami o‘zi oqishiga imkon boimaganda bo’ladi. Bundan tashqari, kanalizatsiya nasos stansiyalari o`zi oqar kollektorni juda ham chuqurlashib ketishini oldini olish uchun o‘maliladi. Bunday hollarda chuqur koiiektoriardagi oqova suvlar, yuqoriroqda joylashgan boshqa kollektoiga uzatiladi.
Kanalizatsiyaning umumiy sxemasida joylashishi bo‘yicha nasos stansiyalari bosh va tuman stansivalariga bo`linadi. Bosh nasos stansiyalari oqova suvlarini aholi punktining yoki sanoat korxonasining butun territoriyasi bo’yicha haydash uchun xizmat qiiadi, tuman stansiyalari esa ulaming faqat bir qismidan, tuman nasos stansiyalari suvni yo bevosita tozaiash inshootiga, yoki yaqin joylashgan kollektorga haydaydi.
Nasos stansiyalami qurishda inshootlar oichami va tarkibi, binodagi xonalar, asosiy va yordamchi uskunaiar, vaqtinchalik quriiish xonalar soni va boshqalarni me’yoriy hujjatlarda belgiiangan me’yoriardan oshirish mumkin emas.
Xulosa qilib shuni ta’kidiash lozimki, inshoot va uskunalar tarkibi, suvni yetkazib berish va oqova tizimi tuzilishi keiajakda ham foydalanish qonun- qoidalari va taiablariga javob berish kerak.

1.