Noyob va yо‘qolib borayotgan о‘simliklarning dorivorlik xususiyatlari Reja

Organik kislotalar о‘simlik hujayra shirasida uchraydi. О‘simlikning barcha organlarida, ayniqsa mevalarida olma, limon, vino, shovil, chumoli, askorbin, ba’zan xin va linolenkislotalari holida bо‘ladi. Organizmda organik kislotalar moddalar almashinuvida aktiv ishtirok etadi. Shira ishlab chiqariladigan bezlarning ish qobiliyatini oshiradi. О‘t suyuqligi va pankreatik shiraning ajralishiga ta’sir kо‘rsatadi. Organik kislotalar bakteritsidlik xususiyatiga ega. Shu sababli ham turli mikroblarni qirib tashlaydi. Natijada inson organizmiga xastaliklar yuqishi oldini oladi. Organik kislotalar ishtahani ochadi, ovqat hazm bо‘lishini yaxshilaydi.

Fermentlar - о‘simlik tо‘qimalarida hosil bо‘ladi. Ular mevalarda kо‘proq tо‘planadi hamda moddalar almashinuvi jarayonida faol ishtirok etadi. Fermentlar deyarli oqsil moddalardan hosil bо‘ladi. Organizmda sodir bо‘ladigan kimyoviy reaksiyalar fermentlar ishtirokida о‘tadi. Shuningdek, fermentlar ma’lum moddalarning reaksiyaga kirishini tezlashtirishda katalizatorlik rolini xam о‘taydi. Fermentlarga ta’sir kо‘rsatadigan harorat 40° C dan yuqori bо‘lmasligi lozim. Agar harorat bu kо‘rsatkichdan yuqori bо‘lsa, fermentlardagi oqsillar koagulyatsiya holiga tushadi, natijada fermentlar katalizatorlik xususiyatini yо‘qotadi.

Fitonsidlar о‘simlik organlarida tо‘planib, mikroorganizmlarni qirib tashlash xususiyatiga ega bо‘lgan murakkab tuzilishda giorganik moddalardan hisoblanadi. Bu moddalarni о‘simlik antibiotigiyokifitonsidi deyiladi. Fitonsidlar alkaloid, efirmoyi, antotsian kо‘rinishlarida bо‘lishi mumkin. О‘simliklardan ayrim fitonsidlar toza holda ajratib olingan. Masalan, allitsinfitonsidi sarimsoqdan ajratib olingan bо‘lib, allin aminokislotalaridan tashkil topgan. U bakteritsidlik xususiyatiga ega. Fitonsidlar bakteriyalarni qirib tashlaydi va о‘sishi hamda kо‘payishi oldini oladi. О‘simliklardan olingan fitonsidlar tibbiyotda antibiotiklar sifatida ishlatiladi. Ayniqsa yuqumli kasalliklarni davolashda qо‘llaniladi.

Vitaminlar murakkab organik birikmalarda hosil bо‘lgan bо‘lib, о‘simliklarning barcha organlarida bо‘ladi. Vitaminlar tashqi muhit ta’siriga juda chidamsiz bо‘lib, tez buziladi, parchalanadi hamda о‘zining foydali xususiyatlarini yо‘qotadi. Masalan, C. P. B_1,B₂, PP, H va patogen vitaminlar qaynagan suvda tez parchalanadi hamda shifobaxshlik xususiyatini yо‘qotadi. A, K, D, E vitaminlari qaynagan suvda tez parchalanmaydi yoki buzilmaydi, ammo yog‘larda parchalanib xususiyatini yо‘qotadi. C, A, B, vitaminlari kislorod ta’sirida buziladi. B₂ vitamini esa ta’sirga chidamliroqdir. Vitaminlar inson tо‘qmalari uchun doimiy va zaruriy komponentlardan hisoblanib, moddalar almashinuvi jarayonida aktiv ishtirok etadi. Inson organizmini turli kasalliklardan himoya qilish qobiliyatini oshiradi. Qon tomirlarining devorchalarida xolesterin tо‘planishiga yо‘l qо‘ymaydi. Shuningdek, qon tarkibini doimiy saqlab turishda muhim ahamiyat kasb etadi.