Олигополик бозор



Download 60,29 Kb.
bet3/5
Sana23.06.2022
Hajmi60,29 Kb.
#697679
1   2   3   4   5
Bog'liq
15-мавзу

Курно модели. Икки ракобатлашувчи фирма Уртасидаги муносабатларни дуополия шароитида 1938 йил биринчи булиб урганган француз иктисодчи О.Курно хисобланади. Бу муносабатни урганишда куйидагилар фараз килинади: икала фирма хам бир хил товар ишлаб чикаради ва бу товарларга булган бозор талаби чизиги уларга маълум икала фирма хам бир вактнинг узида мустакил равишда товар ишлаб чикариш буйича карор кабул килади. Ишаб чикариш буйича карор кабул килинганда хар бир фирма шуни билиш керакки, унинг ракобатчиси хам ишлаб чикариш буйича карор кабул килади ва махсулотни пировард нархи икала фирма томонидан ишлаб чикарилган умумий махсулот хажмига боглик булади.
Курно моделида хар бир фирма махсулот ишлаб чикариш буйича карор кабул килганда, ракобатчи фирма томонидан ишлаб чикариладиган махсулот хажмини узгармас деб карайди. Курно моделини мисолда куриб чикамиз.
Фараз килайлик, иккинчифирма махсулот ишлб чикармайди. У холда биринчи фирманинг талаб чизиги биринчи фирма махсулотига талаб бозор талаб чизиги Билан устма-уст тушади.
Биринчи фирманинг талаб чизигига мос келадиган чекли даромад чизиги MR (0) хам расмда келтирилган. Расмдан куриниб турибдики, биринчи фирманинг фойдасини максималлаштирадиган ишлаб чикариш хажми 60 бирликка тенг (MR (0) билан МС1 чизиклари кесишган нукта). Шунинг учун хам биринчи фирма иккинчи фирма махсулот ишлаб чикармайди, деб фараз килганда, максимал даражада, яъни 60 бирлик махсулот ишлаб чикариши мумкин.
Агар биричи фирма, иккинчи фирма 60 бирлик махсулот ишлаб чикаради, деб фараз килса, у холда биринчи фирманинг талаб чизиги 60 бирлик чапга силжиган бозор чизиги сифатида келади. Расмда бу талаб чизиги D1 (60) билан ифодаланган, бу талаб сизигига мос чекли даромад чизиги MR1 (60) булади. Бундай холда биринчи фирманинг фойдасини максималлаштирадиган ишлаб чикариш хажми 30 бирликка тенг (бу нукта) MR1 (60) ва МС1 чизиклари кесишган нукта. Агар биринчи фирма иккинчи фирма 90 бирлик махсулот ишлаб чикаради деб фараз килса, биринчи фирманинг янги талаб чизиги олдингисига нисбатан чапга 30 бирлик силжийди. Бу чизик расмда D1 (90). Энди биринчи фирма фойдасини максималлаштирадиган ишлаб чикарш хажми 15 бирликка тенг. (MR (90)=MC) булган нукта). Ва нихоят, биринчи фирма иккинчи фирмани 120 бирлик махсулот ишлаб чикаради, деб фараз килсин. У холда биринчи фирманинг талаб ва чекли даромад MR чизиклари вертикал ордината Укини кесиб Утади (бу расмда келтирилмаган) ва биринчи фирма умуман махсулот ишлаб чикармайди. Агар биз биринчи фирманинг махсулот ишлаб чикаришини икккинчи фирманинг ишлаб чикаришдан боглик холда кандай Узгаришни графикда курадиган булсак, биринчи фирманинг иккинчи фирма ишлаб чикаришдан боглик ишлаб чикаришдан боглик ишлаб чикариш чизигини оламиз, яъни бундай богликликни Q1 (Q2) функция куринишида ифодалашимиз мумкин.

Q 1


120

100


80

60

40



20
0 Q2
20 40 60 80 90 100 120
Биринчи фирманинг иккинчи фирма ишлаб чикаришга кура, ишлаб чикариш чизиги Q1 (Q2) расмда АВ чизигини беради.
Худди шундай, иккинчи фирманинг махсулот ишлаб чикариш хажмини биринчи фирма ишлаб чикаришига кура тахлил килиб, натижада иккинчи фирманинг ишлаб чикариш чизиги Q1 (Q2)ни олишимиз мумкин. Q1 (Q2) чизиги иккинчи фирманинг ишлаб чикариш хажмини фараз килгандаги ва шу иккинчи фирманинг ишлаб чикариши биринчи фирманинг ишлаб чикариш хажмидан боглик эканлигини ифодалайди. Агар фирманинг чекли харажатлари бир-биридан фарк килса, яъни МС1=МС2 булса, уларнинг ишлаб чикариш чизиклари Q1 (Q2) ва Q2 (Q1)Лар хам бир-биридан фарк килади.
Биринчи фирманинг ишлаб чикариш чизиги Билан иккинчи фирманинг ишлаб чикариш чизиги кесишган Е нуктага мос келувчи биринчи ва иккинчи фирмалар томонидан ишлаб чикариладиган махсулот хажмлари мувлзанати Курно мувозанати дейилади.
Нэш мувозанати холатида хеч бир Уйинчи Узининг харакатини Узгартиришдан манфаатдор эмас. Курно мувозанатида хам хар бир дуополист ракиби танланган ишлаб чикариш хажмида узининг ишлаб чикариш хажмини фойдани максималлаштирадиган даражада белгилайдиган ва шу сабаб дуополистлар Узларининг махсулот ишлаб чикариш хажмларини узгартиришдан манфаат олмайдилар.
Курно моделига мисол. Фараз килайлик, бозорда иккита фирма ракобатлашмокда, яъни дуополистик холат вужудга келган.
Дуополистларнинг бозор талаби чизиги чизикли функция оркали ифодаланган:
Q=40-P
P=40-Q
Бу ерда Q икала фирманинг умумий ишлаб чикариш хажми:
Q=Q1 + Q2
Фараз килайлик, икала фирманинг хам харажатлари 4 га тенг МС1=МС2=4. Бу холда биринчи фирманинг иккинчи фирма ишлаб чикариш хажмидан боглик ишлаб чикариш чизигини аниклаймиз, яъни Q1 (Q2)ни. Фирма фойдани максималлаштиради, агар у чекли даромадни чекли харажатга тенглаштирадиган хажмда махсулот ишлаб чикарса.
Биринчи фирманинг умумий даромади
R=P Q=(40-Q) Q= 40 Q-(Q+Q) Q=40 Q -Q2- Q Q
1 1 1 1 2 1 1 1 1 2
Чекли даромад MR- бу даромад функциясидан олинган хосила булгани учун MR1= энди MR ни МСга тенглаштириб биринчи фирманинг фойдасини максималлаштирадиган ишлаб чикариш хажмини топамиз: MR=MC=4 40-2 дан биринчи фирманинг ишлаб чикариш чизиги Q1 (Q2)ни топамиз:
Q1=18- (1)
Худди шундай хисоб китоблар оркали иккинчи фирманинг ишлаб чикариш чизиги
Q2=18- (2)
Ишлаб чикаришнинг мувозанат хажмларини (1) ва (2) тенгламаларни бир-бирига тенглаштириб ечиб топамиз, нима учун деганда мувозанат хажмлар биринчи ва иккинчи фирмаларнинг ишлаб чикариш чизиклари кесишган нуктанинг координаталари Q1 ва Q2 лар хисобланади:
18-
Q2=Q1
(1) ифодага Q2=Q1ни куйсак, Q1=18-
Демак, биз мувозанат ишлаб чикариш хажмлари куйидагича деб айтишимиз мумкин: Q2=Q1=12 демак, иккала фирма томонидан ишлаб чикарган махсулот хажми Q =Q1=Q2=24 бирлик ва махсулот нархи Р=40- Q=16.
Иккита фирма бир-бири билан ракобатда эканлигини юкорида фараз килган эдик. Энди фараз килайлик, икала фирма биргаликда келишиб харакат килсин. Улар Узларининг ишлаб чикариш хажмларини умумий фойдани максималлаштирадиган килиб танлайди ва олинган фойдани тенг бУлиб олишсин. Бундай келишиб харакат килишни трестга Карши (кушилиб харакат килишга карши) конун ишламаганда амалга ошириш мумкин. Маълумки, умумий фойдани максималлаштириш мумкин, агарда улар умумий чекли даромад билан умумий чекли харажатни тенглигини таъминлайдиган умумий ишлаб чикариш хажмига эришса, яъни MR=MC=4булса.
Иккала фирманинг умумий даромади R=P Q=(40-Q) Q=40 Q-Q2га тенг.
Чекли даромад MR= ва MR=MC=4дан 40-2 Q=4 ва бундан умумий фойдани максималлаштирадиган умумий ишлаб чикариш хажми Q=18. энди айтиш мумкинки, икала фирманинг ишлаб чикариш хажмлари йигиндиси 18 бирликни берадиган хар кандай ишлаб чикариш хажмлари умумий фойдани максималлаштиради.

Download 60,29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish