Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

Taqrizchilar: p.f.d. F. Xalilov – TDPU professori. 
                        M.Yu. Mahkamova – TAQI dotsenti. 
   
 
 
 
 
 
 
Oʻzbеkistоn  Rеspublikаsi  Оliy  vа  oʻrtа  mахsus  tа’lim  vаzirligining                  
2018  yil,  25-avgustdаgi  744-sоnli  buyrug‘ining  9-ilovasigа  аsоsаn  darslik 
sifаtidа nаshr etishgа ruхsаt bеrildi.  
 
 
 
© TAQI-2018 
 

---

3 
 
KIRISH 
Kasbiy  psixologiya  fanini  oʻrganish  davomida  mutaxassislar  mehnat 
jamoalarida  yuzaga  keladigan  shaxslararo  munosabatlarga  kirishishning 
psixologik  mexanizmlarini  anglash  umuman  olganda  shaxslararo 
munosabatlarning muammolari, mehnat jamoalarida muomala, psixologiyaning 
umumiy qonuniyatlari va uslublarini ham keng oʻrganishga erishadilar.  
Kasbiy psixologiya fani oʻquvchilarni kasblar olamiga doir bilimlar bilan 
qurollantirish  hamda  amaliy  koʻnikma  va  malakalarni  hosil  qilishi  lozim. 
Buning uchun kasblarga doir qoʻllanmalar, tarqatma materallar bilan ta'minlash 
lozim.  Shundagina  kasb  tanlash  jarayonida  yuzaga  keladigan  turli  qiyinchilik, 
ziddiyat, toʻsiqlarni oldini olgan holda oʻquvchi-yoshlarni ongli ravishda kasbga 
yoʻllash imkoniga ega. 
Ijtimoiy  taraqqiyotni  roʻyobga  chiqarish  uchun  mamlakatda  yuqori 
malakali  mutaxassislarni  tayyorlash  va  ularni  jahon  standartlari  darajasiga 
koʻtarmoq lozim, fan va texnikaning bugungi kundagi taraqqiyotiga javob berish 
uchun  keng  saviyali,  bilimdon,  oʻz  kasbining  fidoiy  kishisini  kamol  toptirish 
orqali  davlatimizga  bozor  iqtisodiyotiga  bardosh  beradigan,  raqobatbardosh 
mahsulotlar  yartuvchi  kasb  egalarini  shakllantirish  joiz.  Toki  ular  davr 
talablariga  ogʻishmay  javob  beradigan,  qiziqishi  keng,  malakasi  mustahkam, 
xotirasi  barqaror,  fikr  yuritishi  puxta,  izlanuvchan,  mehnatsevar,  vatanparvar, 
iymon – e’tiqodli insonlar boʻlib voyaga yetishsin. 
Kasb tanlash faoliyatini oqilona tashkil etish uchun mamlakatimiz qaysi 
soha mutaxassislariga muhtojligini nazarda tutish va shunga yarasha oʻquv yurti 
talabalari  ularning  mayli,  intilishi,  qiziqishi,  imkoniyati,  aqliy  va  jismoniy 
qobiliyatiga qarab hamda u yoki bu kasbga yaroqliligini aniqlab, soʻngra kasbga 
yoʻllash kerak. 
Talabalarni mustaqil mehnat faoliyatiga puxta tayyorlash va ularning kasb 
–  hunarini  oʻz  qobiliyatlariga  yarasha  toʻgʻri    tanlashlariga  erishish  uchun 
maktab  oʻqituvchilarining  pedagogik  mahorati,  bilim  saviyasi,  didaktik 
(shuningdek,  akdemik,  tashkilotchilik,  perseptik  va  h.k.)  qobiliyatlari  yuksak 
boʻlishi,  fan  asoslarini  turmush  bilan  bogʻlab  oʻrganilishi,  toʻgarak  va 
qoʻshimcha yordamchi kurslar oqilona uyushtirilishi, maktablarda kasb – hunar 

---

4 
 
toʻgʻrisida  ma’ruzalar  oʻqilishi,  suhbatlar,  munozaralar  oʻtkazilishi, sayohatlar, 
uchrashuvlar, kasb – hunar fotokoʻrgazmalarini tashkil qilishlari zarur. Kasbiy 
psixologiya fani 1800-yillarda yaratilganidan buyon mustaqil fan sohasida ulkan 
muvaffaqiyatlarga erishib kelmoqda. 2 - jahon urushidan buyon psixologiyaning 
talablarida  olimlarning klinik  amaliyotlari  juda ham  yaxshi  natijalarga  erishdi.  
1961-yillarda  Amerika  Psixologlari  Assotsiyasining  soʻnggi  prezidenti 
E.L.Kelly  Professional  psixologlar    uchun  1-ruxsatnomani  Amerika  Qoʻshma 
shtatlarida qabul qilingan.
1