I.Kirish
Ushbu fan dasturi kollej o`quvchilarini maktabgacha yoshdagi bolalarning ilk matematik
tushunchalarini rivojlantirish asoslari bilan tanishtirish, tushunchalarning aniq va mukammal
bo`lishi, bolalar tafakkurining –analiz va sintezi, mantiqiy fikrlash, xulosa chiqarishga o`rgatish,
bolalarning aqliy faolligini rivojlantirish, turli mantiqiy o’yinlardan foydalanish, mustaqillik
kabi aqliy malaka va ko’nikmalarga ega bo`lishga va bolalarni maktabda muvaffaqqiyatli
o`qishlari uchun tayyorlashga zamin yaratadi.Maktabgacha ta’lim muassasalari uchun
tarbiyachilar tayyorlashda “Maktabgacha ta`lim yoshdagi bolalarning matematik tushunchalarni
rivojlantirish nazariyasi va metodikasi” fanining o’qitilishi muhim axamiyatga ega.
II. O`quv fanning maqsad va vazifalari
Fanning
maqsadi:
“Maktabgacha
ta`lim
yoshidagi
bolalarning
matematik
tushunchalarini rivojlantirish nazariyasi va metodikasi” fan dasturining asosiy maqsadi-
maktabgacha ta`lim muassasalarida ishni tashkil etish va rejalashtirish, matematikaga
o`qitishning asosiy tashkiliy masalalari, bolalarga kichik yoshdan son-sanoq, kattalik,
geometrik shakl , tevarak-atrofda mo`ljal olish va vaqtni chamalash haqidagi asosiy matematik
tushunchalarni berishdan iboratdir.
Fanning vazifasi:
- Maktabgacha ta`lim muassalarida ilk matematikaga o’rgatishning nazariy asoslarini o`rgatish;
-Bo`lajak tarbiyachining ilmiy va uslubiy ta`minlanganligini, uning kasbiy kompetentligini
oshirish;
- Son va sanoq haqida bilim berish, arifmetik masalalar tuzish va yechishga o`rgatish;
- Kattalik va geometrik shakllar haqidagi tasavvurlarni shakllantirish;
- Tevarak-atrofda mo`ljal olish va vaqtni chamalash haqidagi tasavvurlarini shakllantirish;
- Mashg`ulotlarni samarali tashkil etish shu bilan birga nazorat va taxlil ish usullarini o`rgatish.
- Mujassamlashgan, noan’anaviy va integratsiyalashgan mashg’ulot ishlanmalarini tuzishni
o`rgatish;
-Qurilish materiallari to`plamlaridan turli mavzularda loyihalar yaratish;
III. O`quv fanning o`zlashtirish natijasiga qo`yiladigan talablar
Bilimlar: -Ta`limni moderenezatsiyalash sharoitida maktabgacha ta’lim yoshidagi
bolalarning matematik tushunchalarini rivojlantirishning o’ziga xos xususiyatlarini;
-“Maktabgacha ta’limga qo`yiladigan davlat talablari” va “Bolajon” tayanch dasturida berilgan
vazifalar asosida turli yosh guruhlarda son sanoq , kattalik, geometrik shakl, tevarak atrofda
mo`ljal olish, vaqtni chamalash, qurish-yasash haqidagi bilim berish metodlarini o’rgatishni;
- Maktabgacha ta`lim muassasalarida va oilada ishni tashkil etish va rejalashtirishni;
- Bolalarning matematik tushunchalarini rivojlantirishda axborot texnologiyalaridan
foydalanishni;
- MTM yoshidagi bolalarni maktab ta’limiga muvaffaqiyatli tayyorlashda , MTM va oilaning
hamkorlikdagi ishilarni bilishi.
Ko’nikma:
- Mashg’ulot davomida bolalarni qiziqtirish va faollashtirish usullari;
-Mashg`ulotlarni tashkil etishda turli metodlar va ilg`or ped texnologiyalardan foydalanish;
-Arifmetik masalalar tuzish va yechish, raqamlar ko`rinishi bilan tanishtirish va ilk iqtisodiy
tushunchalar berish usullari;
-Mashg`ulotlarni muvoffaqqiyatli o`tkazishda didaktik (son-sanoq doskasi, paxmoq doska,
magnit doska, tarbiyachi uchun namoyish qiluvchi materiallar va bolalar uchun tarqatma
materiallar)vositalardan samarali foydalanish;
- Matematik bilimlarni berishda bola shaxsini rivojlantirishga oid rivojlantiriuvchi markazlarni
tashkil etish;
-Mashg’ulotni yakunlashda bolalar ishini tahlil qilishni va rag’batlantirish;
-Fanni amaliyot bilan bog’lash; bolajonlarga mashg’ulotda va mashg’ulotdan tashqarida
yakkama-yakka yondosha olish;
- Bolalarning mustaqil shug’ullanishga va topshiriqlarni oxirigacha sifatli bajarishiga erishish,
o’z ustida ishlash, izlanish, mustaqil mutolaa qilish, ijod qilish;
- MTM yoshidagi bolalarni maktab ta’limiga muvaffaqiyatli tayyorlashda , MTM va oilaning
hamkorlikdagi ishilarni tashkil etish;
-Maktabgacha yoshdagi bolalarning matematika mashg`ulotlarida o`zlashtirish darajalarining
monitoringini mustaqil olib borish ko`nikmalariga ega bo`lishi kerak;
IV.Namunaviy mavzular rejasi
O`quv soatlari miqdori va taqsimoti
№
Bo’limlar va mavzular nomi
Auditoriyadagi o`quv yuklamasi, soatlarda
H
am
m
as
i
M
u
st
aq
il
i
sh
Jam
i
N
az
ar
iy
(m
a’
ru
za)
A
m
al
iy
L
ab
ar
at
or
iya
is
h
i
S
em
in
ar
K
u
rs
i
sh
i
loyi
h
as
i
1-bo`lim. Kirish:
8
6
4
2
2
1.
Ta`limni moderenezatsiyalash sharoitida
maktabgacha ta`lim yoshidagi bolalarda
matematik tushunchalarni rivojlantirish
metodikasining nazariy asoslari.
4
2
2
2
2.
Bolalarning matematik tushunchalarini
rivojlantirishda “Maktabgacha ta`limga
qo`yiladigan Davlat talablari”.
2
2
2
3.
Asosiy matematik tushunchalar: son,
kattalik, geometrik shakl, tevarak atrofda
mo`ljal olish, vaqtni chamalash.
2
2
2
2-bo`lim. Maktabgacha ta’lim
muassasalarida matematika bo’yicha
ishlarni rejalashtirish
8
8
6
2
4.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida
matematika bo’yicha ishlarni
rejalashtirish.
2
2
2
5.
Matematika mashg’ulotlariga qo’yilgan
didaktik talablar
2
2
2
6.
Matematika mashg’ulotlarini o`tishda
qo`llaniladigan o`qitish metodlari
2
2
2
7.
Oila tarbiyachisining oilada
tarbiyalanadigan bolalarni matematik
tushunchalarini rivojlantirish metodikasi.
2
2
2
3-bo`lim.MTM-da ilk yosh guruh
bolalarining matematik tasavvurlarni
shakllantirish
8
6
4
2
2
8.
Ilk yoshdagi guruh bolalarida son-sanoq
haqidagi matematik tasavvurlarni
shakllantirish
2
2
2
9.
Ilk yosh guruh bolalarini buyumlarning
kattaligi, shakli, tevarak atrofda mo`ljal
olish va vaqtni chamalashga o`rgatish
2
2
2
10.
MTM da – sensor tarbiya. M. Montessori
metodi haqida tushuncha
4
2
2
2
4-bo`lim.MTM-da kichik guruh
bolalarining matematik tasavvurlarini
shakllantirish
14
10
8
2
4
11
Kichik guruh yoshidagi bolalarning son-
sanoq haqidagi matematik tasavvurlarini
shakllantirish.
2
2
2
12
Kattalik. Predmetlar o’lchamini
taqqoslashga o’rgatish
2
2
1
1
13.
Kichik guruh yoshidagi bolalarni
geometrik shakl haqidagi tasavvurlarini
shakllantirish
4
2
2
2
14.
Kichik guruh yoshidagi bolalarni tevarak
atrofda mo`ljal olishga o`rgatish.
2
2
2
15.
Kichik guruh
yoshidagi
bolalarning
vaqtni chamalash haqidagi tasavvurlarini
shakllantirish.
4
2
1
1
2
5-bo`lim.MTM-da o`rta guruh
yoshidagi bolalarning matematik
tushunchalarini rivojlantirish.
18
10
6
4
8
16.
O`rta guruh yoshidagi bolalarning son-
sanoq haqidagi matematik
tushunchalarini rivojlantirish
4
2
2
2
17.
O‘rta guruh yoshidagi bolalarning kattalik
haqidagi tushunchalarini rivojlantirish
2
2
1
1
18.
O`rta guruh yoshidagi bolalarni
geometrik shakl haqidagi tushunchalarini
rivojlantirish.
4
2
2
2
19.
O‘rta guruh yoshidagi bolalarni tevarak
atrofda mo`ljal olishga o`rgatish.
4
2
1
1
2
20.
O‘rta guruh yoshidagi bolalarni vaqtni
chamalash haqidagi tushunchalarini
rivojlantirish.
4
2
2
2
6-bo`lim. Bolalarning matematik
tushunchalarini rivojlantirishda
qo’llaniladigan zamonaviy didaktik
vositalar
8
6
4
2
2
21.
Bolalarning matematik tushunchalarini
rivojlantirishda axborot
texnologiyalaridan foydalanish.
2
2
2
22.
Mashg`ulotlarni muvoffaqqiyatli
o`tkazishda didaktik vositalarning to`g`ri
tanlanishining ahamiyati
4
2
1
1
2
23.
Maktabgacha yoshdagi bolalarning
matematika mashg`ulotlarida o`zlashtirish
darajalarining monitoringi
2
2
1
1
7-bo`lim.MTM-da katta guruh
yoshidagi bolalarning matematik
tushunchalarini rivojlantirish.
16
10
6
4
6
24.
Katta guruh yoshidagi bolalarning son-
sanoq haqidagi matematik tushunchalarini
rivojlantirish.
4
2
2
2
25.
Kattalik. Katta guruh yoshidagi bolalarni
o’lchashga o’rgatishning o’ziga xosligi
2
2
1
1
26.
Katta guruh yoshidagi bolalarni
geometrik shakl haqidagi tushunchalarini
rivojlantirish.
4
2
2
2
27.
Katta guruh yoshidagi bolalarni tevarak
atrofda mo`ljal olishga o`rgatish.
2
2
2
28.
Katta guruh yoshidagi bolalarning vaqtni
chamalash haqidagi tushunchalarini
rivojlantirish
4
2
1
1
2
8-bo`lim.MTM-da va maktabga
tayyorlov guruhi bolalarini matematik
tushunchalarini rivojlantirish
29
20
18
2
9
29.
Maktabga tayyorlov guruhi bolalarining
son-sanoq haqidagi matematik
tushunchalarini rivojlantirish
2
2
2
30.
Maktabga tayyorlov guruhi bolalarini
raqamlar bilan tanishtirish
4
2
1
1
2
31.
Arifmetik masalalar tuzish va yechish
4
2
2
2
32.
Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi
bolalarni o’lchashga o’rgatish
2
2
2
33.
Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi
bolalarni geometrik shakl haqidagi
tushunchalarini rivojlantirish.
2
2
2
34.
Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi
bolalarni tevarak atrofda mo`ljal olishga
o`rgatish.
2
2
2
35.
Maktabga tayyorlov guruhi yoshidagi
bolalarni vaqtni chamalash haqidagi
tushunchalarini rivojlantirish.
4
2
2
2
36.
Bolalarda matematik tushunchalarini
rivojlantirishda ta’limiy didaktik o’yinlar.
4
2
2
2
37.
MTM-larda bola shaxsini rivojlantirishda
ilk matematik tasavvurlarni shakllantirish
markazini tashkil etish.
2
2
2
38.
MTMlarda “Quvnoqlar va zukkolar”
matematik musobaqali o’yinlarni tashkil
eitsh.
3
2
1
1
1
9-bo`lim.Bolalarni matematik
tushunchalarini rivojlantirishda
maktab , MTM va oilaning
hamkorlikdagi ishi
2
2
2
39.
Bolalarning matematik tushunchalarini
rivojlantirishda maktab, MTM va oilaning
hamkorlikdagi ishi
2
2
2
10-bo`lim.Maktabgacha ta’lim
yoshidagi bolalarning matematik
tushunchalarini rivojlantirishda MTM
va oilaning aloqasi
2
2
2
40.
Maktabgacha
ta’lim
yoshidagi
bolalarning matematik tushunchalarini
rivojlantirishda MTM va oilaning aloqasi
2
2
2
J a m i :
113
80
60
20
33
V. O`QUV FANI MAVZULARINING MAZMUNI
1-bo`lim. Kirish
1-mavzu:Ta`limni moderenezatsiyalash sharoitida maktabgacha ta`lim yoshidagi
bolalarda matematik tushunchalarni rivojlantirish metodikasining nazariy asoslari.
Nazariy mashg`ulot: Bolalarni matematik tushunchalarini rivojlantirishda maktabgasha
ta’lim muassasalari oldiga qo’yilgan talablar. Rivojlanishning ilk pog’onalarida matematik
tushunchalarning kelib chiqish tarixi. Matematik bilimlarning xozirgi kundagi axamiyati.
2-mavzu: Bolalarning matematik tushunchalarini rivojlantirishda “Maktabgacha ta`limga
qo`yiladigan Davlat talablari”
Nazariy mashg`ulot: Maktabgacha ta`limga qo`yiladigan davlat talablarining mazmun
mohiyati. Davlat talablarining boshqaruvchilik tamoyillari. “Bilish jarayonini rivojlantirish”
rivojlanish sohasi. “Maktabgacha ta`lim” tayanch dasturining maqsad va vazifalari.
3-mavzu: Asosiy matematik tushunchalar: son, kattalik, geometrik shakl, tevarak atrofda
mo`ljal olish, vaqtni chamalash
Amaliy
mashg`ulot:
Bolalarning
matematik
tushunchalarini
muvafaqqiyatli
o`zlashtirishda, sensor tuyg`ularini rivojlantirish. Maktabgacha ta`lim” tayanch dastur taxlili.
Asosiy matematik tushunchalar:(Son-sonoq,kattalik,geometrik shakl,tevarak atrofda mo`ljal
olish, vaqtni chamalash).
2-bo`lim. Maktabgacha ta’lim muassasalarida matematika
bo’yicha ishlarni rejalashtirish
4-mavzu: Maktabgacha ta’lim muassasalarida matematika bo’yicha ishlarni rejalashtirish
Nazariy mashg`ulot: MTM-larda ta`lim-tarbiya jarayonini rejalashtirish; har bir yosh
guruhda hafta davomida o`tkaziladigan mashg`ulotlar soni va har bir mashg`ulot qancha davom
etishi, matematika mashg`ulotlarida olingan bilimlarni bir kunlik faoliyatda mustaxkamlash.
5-mavzu: Matematika mashg’ulotlariga qo’yilgan didaktik talablar
Nazariy
mashg`ulot:
Matematik
tushunchalarni
rivojlantirish
metodikasining
umumdidaktik talablari.O`rgatish ishlarini tashkil qilishda tarbiyachi amal qiladigan asosiy
qoidalar.Didaktik talablar.
6-mavzu: Matematika mashg’ulotlarini o`tishda qo`llaniladigan o`qitish metodlari
Amaliy mashg`ulot:Matematika mashg`uloti va uni o`tishga qo`yilgan talablar.MTM
bolalariga matematik tushunchalar berishda foydalaniladigan metodlar. Tarbiyachi va
tarbiyalanuvchilar nutqiga qo`yilgan talablar.
7-mavzu: Oila tarbiyachisining oilada tarbiyalanadigan bolalarni matematik
tushunchalarini rivojlantirish metodikasi.
Nazariy mashg`ulot: Oilada matematik bilimlar berish bo`yicha ishlarni rejalashtirish.
Oila tarbiyachisiga qo`yilgan talablar. Oila tarbiyachisining oiladagi yakka(yoki bir necha) bola
bilan olib boradigan ish usullari va tavsiyalar.
3-bo`lim.MTM-da ilk yosh guruh bolalarining matematik
tasavvurlarni shakllantirish
8-mavzu: Ilk yoshdagi guruh bolalarida son-sanoq haqidagi matematik tasavvurlarni
shakllantirish
Nazariy mashg`ulot:MTM-da va oilada ilk yoshdagi guruh bolalarni matematik tasavvurlarini
shakllantirish.Ilk yosh guruh bolalarini buyumlar to`plami bilan ishlash, tenglik va tengsizlikni
taqqoslash va natijalarini “Ko`p”, “Kam”, “Bitta” so`zlari bilan belgilash.
9-mavzu:Ilk yosh guruh bolalarini buyumlarning kattaligi, shakli, tevarak atrofda mo`ljal
olish va vaqtni chamalashga o`rgatish
Amaliy mashg`ulot: Ilk yoshdagi bolalarda buyumlar o’lchamini idrok qilishning o’ziga
xos xususiyatlari, buyumlarning shaklini farqlay olishi, geometrik shakllardan doira va kub bilan
tanishtirish; bolalar o’ng-chap qo`llarini farqlay olishlarini; tez, sekin so`zlarini mazmunini
ajratish usullarini.
10-mavzu: MTMda sensor tarbiya. M. Montessori metodi haqida tushuncha
Nazariy mashg`ulot: MTM-da sensor tarbiya. Sensor tarbiyaning maqsad va vazifalari.M.
Montessori materiallari bolalarni sensor qobiliyatalarini rivojlantirishdagi o’rni. M.Montessori
materiallaridan namunalar.
4-bo`lim.MTM-da kichik guruh bolalarining matematik
tasavvurlarini shakllantirish
11-mavzu: Kichik guruh yoshidagi bolalarning son-sanoq haqidagi matematik
tasavvurlarini shakllantirish
Nazariy mashg`ulot: Alohida predmetlardan guruh hosil qilish, guruhdan bir predmetni
ajratishni , tevarak–atrofda turgan bitta va bir gancha predmetlarni topa olish. Predmetlarning
ikki yig’indisini taqqoslash. “Ortiq” (“Ko’p”), “Kam”, “Teng” (“Shuncha”) nisbatlarining
o’rnatish. Turli analizatorlar yordamida idrok etiladigan to’plamlarning miqdorini solishtirish.
12-mavzu:Kattalik. Predmetlar o’lchamini taqqoslashga o’rgatish.
Nazariy mashg`ulot: Matematik tasavvurlarini tarkib toptirishda kichik guruh yoshidagi
bolalarning buyumlarni kattaliklari bilan tanishtirish masalalari.
Amaliy mashg`ulot: Predmetlarni o`lchamini taqqoslashga o`rgatish usullari.Buyumlarning
uzunligi, eni, balandligini ustma-ust, yonma-yon qo’yish usulidan foydalanib taqqoslash, sensor
tuyg’ulardan foydalanish. “Baland”, “Past”, “Bir xil”, “Keng”, “Tor”, so’zlarini farqlashga
o’rgatish usullari. Kichik guruhlarda mashg`ulotlardan tashqari vaqtlarda tashkil etiladigan
didaktik o`yinlar.
13-mavzu:Kichik guruh yoshidagi bolalarni geometrik shakl haqidagi
tasavvurlarini shakllantirish
Nazariy mashg`ulot: Kichik guruh yoshidagi bolalarini geometrik shakl haqidagi
tasavvurlarni shakllantirishda ishni o`yindan boshlash.Buyumlarning shaklini tekshirib ko’rish,
idrok qilishning o’ziga xos xususiyatlari. Buyumlarning atrofida barmoq yurgizib ularning
shaklini aniqlash. Doira, kvadrat va uchburchak kabi geometrik shakllarning nomlarini to’g’ri
aytish, ularni shakliga ko’ra farqlash va guruhlarga ajratish, bolalarga shar va kub haqida
tushuncha berish.
14-mavzu: Kichik guruh yoshidagi bolalarni tevarak-atrofda mo`ljal olishga o`rgatish.
Nazariy mashg`ulot: Kichik yoshdagi bolalar yo`nalishlarning asosiy guruhlarini
farqlashga o`rgatish usullari. (o`z tanasiga nisbatan mo’ljal olish) . Buyumlarga nisbatan
qarama-qarshi tomonlarni ajratish).Mashg’ulotlarda kichkintoylarni buyumlarga nisbatan
qarama-qarshi tomonlarni pastda-yuqorida, oldinda-orqada, chapda-o’ngda, yaqin-uzoq kabi juft
qarama-qarshi yo’nalishlarni farqlashga o`rgatish.
Do'stlaringiz bilan baham: |